Nhiệt miệng là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn! Tôi hiểu cảm giác khó chịu mà nhiệt miệng gây ra — dù không đe dọa tính mạng, nhưng nó ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt hàng ngày. Nhiệt miệng (hay còn gọi là lở miệng, áp-tơ) là tình trạng viêm loét nông ở niêm mạc miệng, thường xuất hiện dưới dạng những vết loét nhỏ, tròn hoặc bầu dục, có viền đỏ và trung tâm màu trắng hoặc vàng. Đây là một phản ứng viêm lành tính, phổ biến và thường tự khỏi trong vòng 7–14 ngày.

Nguyên nhân phổ biến gây nhiệt miệng

Nhiệt miệng không phải do nhiễm trùng đơn thuần, mà thường khởi phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố:

– Rối loạn miễn dịch cục bộ: Hệ miễn dịch phản ứng quá mức với tổn thương nhỏ trong miệng, dẫn đến viêm loét.
– Chấn thương cơ học: Cắn phải má/lưỡi, đánh răng mạnh, hoặc dùng dụng cụ nha khoa thô bạo.
– Căng thẳng, mất ngủ kéo dài: Làm suy giảm đề kháng niêm mạc miệng.
– Thiếu hụt vi chất: Đặc biệt là vitamin B12, sắt, kẽm hoặc axit folic.
– Thay đổi nội tiết: Nhiều phụ nữ bị nhiệt miệng tái phát theo chu kỳ kinh nguyệt.
– Thực phẩm kích ứng: Đồ cay, nóng, chua hoặc chứa nhiều axit (như cam, chanh, dứa) có thể làm trầm trọng thêm.

Dấu hiệu nhận biết nhiệt miệng điển hình

Bạn có thể nghi ngờ mình bị nhiệt miệng nếu thấy:

– Một hoặc vài vết loét nhỏ (dưới 1 cm), nông, mềm, đau rát khi chạm vào.
– Vị trí thường gặp: mặt trong môi, má, đầu lưỡi, sàn miệng hoặc vòm mềm.
– Không kèm sốt, sưng hạch hay mệt mỏi toàn thân (nếu có, cần nghĩ đến nguyên nhân khác).
– Tự lành trong 1–2 tuần mà không để lại sẹo (trừ trường hợp loét lớn hoặc tái phát liên tục).

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Mặc dù đa số trường hợp nhiệt miệng tự khỏi, bạn nên đến cơ sở y tế nếu:

– Loét kéo dài trên 2 tuần mà không cải thiện.
– Vết loét rộng >1 cm, sâu, hoặc lan rộng thành mảng.
– Tái phát thường xuyên (trên 3 lần/năm).
– Kèm theo sốt, mệt mỏi, sụt cân hoặc loét ở cả vùng sinh dục – da.
– Đau quá mức khiến không ăn uống được, dẫn đến mất nước hoặc suy nhược.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan cho rằng “chỉ là nhiệt miệng”, nhưng hóa ra lại mắc bệnh lý nền như bệnh Behçet, viêm ruột, hoặc thậm chí ung thư niêm mạc miệng ở giai đoạn sớm.

Cách giảm đau và phòng ngừa nhiệt miệng hiệu quả

Hiện chưa có thuốc đặc trị, nhưng bạn có thể kiểm soát triệu chứng và hạn chế tái phát bằng:

– Súc miệng nước muối sinh lý hoặc dung dịch chứa chlorhexidine 0,12% (2–3 lần/ngày).
– Tránh thực phẩm cay, nóng, chua trong thời gian loét.
– Bổ sung vitamin nhóm B, kẽm, sắt nếu nghi ngờ thiếu hụt (nên xét nghiệm trước khi bổ sung).
– Giảm stress, ngủ đủ giấc và duy trì thói quen sinh hoạt điều độ.
– Không tự ý bôi kháng sinh, corticoid hay “thuốc dân gian” không rõ nguồn gốc lên vết loét.

Nhiệt miệng là tình trạng lành tính, thường tự giới hạn, nhưng nếu tái phát nhiều lần hoặc diễn tiến bất thường, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo rối loạn miễn dịch hoặc bệnh lý toàn thân. Tôi khuyên bạn đừng xem nhẹ những vết loét miệng kéo dài — thăm khám sớm giúp loại trừ nguyên nhân nghiêm trọng và điều chỉnh lối sống phù hợp để ngăn ngừa tái phát.