Ngứa họng là dấu hiệu của bệnh gì và khi nào cần đi khám?
Chào bạn! Cảm giác ngứa họng tuy thường nhẹ nhưng lại rất dễ gây khó chịu, làm bạn mất tập trung, thậm chí ảnh hưởng đến giấc ngủ. Trong đa số trường hợp, ngứa họng là phản ứng sinh lý bình thường của niêm mạc họng khi tiếp xúc với tác nhân kích thích — từ môi trường, virus, đến dị ứng. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng khác, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe cần được đánh giá kỹ.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về những nguyên nhân phổ biến, dấu hiệu nguy hiểm cần lưu ý, và cách xử trí an toàn tại nhà.
Nguyên nhân phổ biến gây ngứa họng
– Viêm họng do virus: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Virus (như rhinovirus, coronavirus) xâm nhập niêm mạc họng, gây viêm nhẹ và cảm giác ngứa, rát.
– Dị ứng: Phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng, nấm mốc… có thể kích thích niêm mạc họng, dẫn đến ngứa, hắt hơi, chảy nước mũi – đặc biệt ở người có cơ địa dị ứng.
– Không khí khô: Mùa hanh khô hoặc dùng điều hòa lâu ngày làm giảm độ ẩm trong không khí, khiến niêm mạc họng bị khô, nứt nẻ và ngứa rát.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Dịch acid trào lên họng vào ban đêm có thể gây kích ứng âm thầm, biểu hiện chủ yếu là ngứa họng, ho khan, ợ chua — mà nhiều người không nhận ra liên quan đến dạ dày.
– Kích ứng hóa học hoặc khói thuốc: Hít phải khói thuốc lá, mùi sơn, hóa chất tẩy rửa… cũng dễ gây phản ứng ngứa, rát họng tức thì.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám bác sĩ
Bạn nên chủ động đi khám nếu ngứa họng đi kèm bất kỳ dấu hiệu sau:
– Đau họng tăng dần, nuốt vướng hoặc nuốt đau rõ rệt.
– Sốt cao (>38,5°C), mệt mỏi kéo dài trên 3 ngày.
– Ho khan dai dẳng > 2 tuần, đặc biệt về đêm hoặc sau ăn.
– Khàn tiếng, khó thở, hoặc cảm giác có khối vướng ở cổ họng không biến mất.
– Có tiền sử trào ngược dạ dày, hen suyễn hoặc dị ứng nặng.
Những biểu hiện này có thể gợi ý viêm họng do vi khuẩn (như liên cầu tan huyết nhóm A), viêm amidan, viêm thanh quản, hoặc thậm chí tổn thương niêm mạc do trào ngược mãn tính.
Cách giảm ngứa họng tại nhà và phòng ngừa tái phát
– Súc họng bằng nước muối sinh lý ấm 2–3 lần/ngày giúp làm sạch niêm mạc và giảm kích ứng.
– Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm hoặc trà gừng, mật ong – vừa giữ ẩm họng, vừa có tính kháng viêm nhẹ.
– Tránh nói to, nói nhiều khi đang ngứa họng để giảm kích thích cơ học lên niêm mạc.
– Dùng máy tạo ẩm trong phòng ngủ nếu sống ở vùng khí hậu khô hoặc thường xuyên bật điều hòa.
– Hạn chế tiếp xúc với dị nguyên: Đeo khẩu trang khi ra đường, vệ sinh nhà cửa định kỳ, tránh nuôi thú cưng trong phòng ngủ nếu bạn nhạy cảm.
– Không tự ý dùng kháng sinh hay thuốc kháng histamine kéo dài nếu chưa rõ nguyên nhân.
Khi nào ngứa họng chỉ là phản ứng tạm thời?
Nếu bạn chỉ cảm thấy ngứa họng thoáng qua sau khi hít phải bụi, khói, hoặc thay đổi thời tiết — và triệu chứng tự hết trong 1–2 ngày mà không kèm sốt, ho, hay khó chịu khác — thì đây thường chỉ là phản ứng sinh lý bình thường. Niêm mạc họng rất nhạy cảm, và đôi khi chỉ cần một luồng không khí lạnh cũng đủ gây co thắt nhẹ, tạo cảm giác “ngứa muốn ho”.
Trong phòng khám, tôi thường gặp nhiều bệnh nhân lo lắng rằng ngứa họng là dấu hiệu ung thư hay bệnh nặng. Thực tế, đa số trường hợp đều lành tính và tự cải thiện. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài trên 2 tuần, tái đi tái lại, hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, bạn nên đi khám chuyên khoa Tai – Mũi – Họng hoặc Nội tổng quát để được chẩn đoán chính xác — vì điều trị đúng nguyên nhân mới giúp dứt điểm triệu chứng, chứ không chỉ “giảm ngứa tạm thời”.
