Làm sao để tống đờm ra khỏi cổ họng nhanh và an toàn?

Chào bạn, cảm giác vướng đờm ở cổ họng là triệu chứng rất thường gặp trong thực hành lâm sàng của tôi. Đa phần trường hợp không nguy hiểm, nhưng nếu xử lý sai cách – như khạc quá mạnh hoặc lạm dụng thuốc – lại có thể khiến tình trạng trầm trọng hơn. Dưới đây là những biện pháp an toàn, hiệu quả và có cơ sở y học giúp bạn làm loãng, di chuyển và tống đờm ra ngoài một cách nhẹ nhàng.

Nguyên nhân phổ biến gây cảm giác vướng đờm ở cổ họng

Cảm giác “có đờm nhưng không ho ra được” thường không phải do đờm đặc quánh, mà do sự kích ứng mạn tính hoặc tăng tiết nhầy bất thường. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

– Viêm họng hạt mạn tính: niêm mạc họng bị viêm kéo dài, tạo thành các hạt lympho và tăng tiết dịch nhầy.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): axit trào lên kích thích họng, gây tăng tiết đờm và cảm giác vướng dị vật.
– Dị ứng mũi họng: cơ thể phản ứng với bụi, phấn hoa, lông thú… bằng cách sản xuất nhiều chất nhầy hơn.
– Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với không khí ô nhiễm: làm tổn thương niêm mạc đường thở, dẫn đến tăng tiết đờm bảo vệ.

Các biện pháp giúp tống đờm ra ngoài hiệu quả và an toàn

1. Làm loãng đờm từ bên trong

– Uống đủ nước ấm: Nước ấm giúp làm loãng chất nhầy, giảm độ dính và hỗ trợ di chuyển đờm dễ dàng hơn. Tôi thường khuyên bệnh nhân uống 2–2,5 lít nước/ngày, ưu tiên nước ấm thay vì nước lạnh.
– Trà gừng, chanh mật ong ấm: Gừng có tính chống viêm tự nhiên; chanh giàu vitamin C và acid citric giúp long đờm; mật ong làm dịu niêm mạc họng và kháng khuẩn nhẹ.
– Nước dứa tươi: chứa enzyme bromelain, có khả năng phân giải protein trong đờm, giúp làm tan và tống xuất dễ hơn – đặc biệt hữu ích trong các trường hợp viêm xoang hoặc viêm phế quản.

2. Làm ẩm đường thở từ bên ngoài

– Xông hơi nước ấm: Hít hơi nước trong 5–10 phút giúp làm ẩm niêm mạc mũi – họng, làm loãng đờm và giảm co thắt phế quản. Bạn có thể thêm vài giọt tinh dầu khuynh diệp hoặc bạc hà (nếu không dị ứng).
– Tắm nước nóng: Tác dụng tương tự xông hơi, đồng thời giúp thư giãn cơ hô hấp, hỗ trợ ho hiệu quả hơn.
– Sử dụng máy tạo ẩm: Đặc biệt hữu ích trong môi trường điều hòa hoặc thời tiết hanh khô – giữ độ ẩm không khí ở mức 40–60% giúp niêm mạc họng không bị khô rát và đờm không đặc quánh.

3. Kỹ thuật hỗ trợ tống đờm

– Vỗ rung lồng ngực: Dùng bàn tay khum lại, vỗ nhẹ nhưng dứt khoát vào vùng lưng giữa hai bả vai (tránh cột sống) trong 3–5 phút, 2–3 lần/ngày. Kỹ thuật này giúp làm lỏng đờm bám sâu trong phế quản – thường được áp dụng cho trẻ nhỏ hoặc người lớn sau phẫu thuật.
– Ho hiệu quả: Không nên khạc mạnh từ cổ họng – điều này dễ gây phù nề dây thanh. Thay vào đó, hãy ho sâu từ bụng: hít sâu, giữ hơi 2 giây, rồi ho ngắn, mạnh từ cơ hoành. Bạn sẽ thấy đờm di chuyển lên dễ dàng hơn mà không đau rát.

4. Súc họng và chăm sóc niêm mạc

– Súc họng bằng nước muối ấm (0,9%): 2–3 lần/ngày giúp làm sạch dịch nhầy, giảm viêm và ngăn bội nhiễm. Lưu ý: không nuốt, chỉ súc và nhổ ra.

Chế độ ăn uống hỗ trợ giảm đờm

Nên ăn

– Thực phẩm chống viêm: gừng, nghệ, tỏi, hành tây, giàu curcumin và allicin – giúp ức chế phản ứng viêm và giảm tiết nhầy.
– Trái cây giàu vitamin C (cam, quýt, ổi, ớt chuông): tăng cường miễn dịch, hỗ trợ phục hồi niêm mạc.

Nên tránh

– Sữa và chế phẩm từ sữa: ở một số người, casein trong sữa có thể làm đờm đặc và dính hơn – dù không phải ai cũng bị. Bạn có thể thử ngưng 3–5 ngày để quan sát.
– Đồ cay, chiên rán, ngọt: gây kích ứng họng và thúc đẩy viêm mạn tính.
– Rượu, cà phê, trà đặc: làm mất nước, khiến đờm đặc quánh và khó tống ra.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Mặc dù đa số trường hợp vướng đờm là lành tính, nhưng bạn nên đi khám nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

– Đờm kéo dài trên 2 tuần hoặc tăng dần dù đã chăm sóc tại nhà.
– Đờm đổi màu: vàng đậm, xanh, nâu, đỏ hoặc đen – có thể báo hiệu nhiễm trùng, chảy máu hoặc hít phải chất độc.
– Kèm theo sốt, ớn lạnh, đau xoang, khó thở, thở khò khè hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Cảm giác vướng họng ảnh hưởng đến nuốt hoặc nói, hoặc có tiền sử hút thuốc lâu năm – cần loại trừ các bệnh lý thanh quản hoặc dạ dày.

Cảm giác vướng đờm ở cổ họng thường bắt nguồn từ viêm mạn tính, trào ngược hoặc dị ứng – chứ không đơn thuần là “nhiễm lạnh”. Việc xử lý đúng cách – từ làm loãng đờm, ho hiệu quả đến điều chỉnh lối sống – sẽ giúp bạn giảm khó chịu nhanh chóng và tránh biến chứng. Tuy nhiên, nếu triệu chứng dai dẳng hoặc đi kèm dấu hiệu bất thường, đừng chần chừ đi khám để được chẩn đoán chính xác. Trong phòng khám, tôi thường thấy nhiều bệnh nhân chủ quan với triệu chứng “nhỏ” này, đến khi phát hiện trào ngược hoặc viêm họng hạt mạn tính thì đã ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng sống. Hãy lắng nghe cơ thể – và can thiệp sớm, bạn nhé.