Ho khan là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn,
Ho khan là tình trạng ho không kèm theo đờm, thường gây cảm giác rát họng, ngứa cổ và dễ tái phát, nhất là về đêm hoặc khi thay đổi thời tiết. Đây có thể là phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể để tống dị vật hoặc chất kích thích ra khỏi đường thở — nhưng cũng có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề hô hấp cần được đánh giá kỹ.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử trí phù hợp với tình trạng ho khan mà bạn đang gặp phải.
Nguyên nhân phổ biến gây ho khan
– Kích ứng đường thở: Khói thuốc, bụi mịn, không khí khô lạnh hoặc hóa chất có thể làm niêm mạc họng – khí quản bị kích thích, dẫn đến ho khan.
– Viêm họng/viêm thanh quản do virus: Giai đoạn đầu của cảm lạnh thông thường thường bắt đầu bằng ho khan trước khi xuất hiện đờm.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit từ dạ dày trào lên kích thích họng, gây ho khan mạn tính, đặc biệt khi nằm hoặc sau ăn.
– Hen suyễn dạng ho (cough-variant asthma): Một thể hen chỉ biểu hiện duy nhất bằng ho khan, thường nặng hơn về đêm hoặc sau vận động.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc điều trị tăng huyết áp (nhóm ức chế men chuyển – ACE inhibitors) có thể gây ho khan kéo dài.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám
– Ho khan kéo dài trên 3 tuần mà không cải thiện.
– Kèm theo khó thở, khò khè, tức ngực hoặc ho ra máu.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt kéo dài hoặc mệt mỏi toàn thân.
– Cơn ho ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ, sinh hoạt hoặc công việc.
– Có tiền sử hút thuốc, tiếp xúc với môi trường ô nhiễm hoặc bệnh phổi mạn tính.
Cách giảm ho khan và phòng ngừa tái phát
– Giữ ẩm đường thở: Uống đủ nước, dùng máy tạo ẩm trong phòng, tránh hít phải không khí khô hoặc lạnh đột ngột.
– Tránh chất kích thích: Hạn chế khói thuốc, bụi, mùi hóa chất mạnh và thực phẩm cay nóng.
– Điều chỉnh tư thế ngủ: Nếu nghi ngờ trào ngược, nên kê cao đầu khi ngủ và tránh ăn muộn.
– Không lạm dụng thuốc ho: Thuốc ức chế ho chỉ nên dùng ngắn ngày; nếu ho do hen hoặc trào ngược, cần điều trị đúng nguyên nhân mới dứt điểm.
– Theo dõi triệu chứng: Ghi lại thời điểm, tần suất và yếu tố khởi phát cơn ho để bác sĩ dễ chẩn đoán.
Ho khan tuy thường lành tính nhưng nếu kéo dài có thể là “tiếng nói” của những vấn đề tiềm ẩn như hen, trào ngược hay thậm chí tổn thương phổi. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với cơn ho “chỉ là ho”, đến khi ho quá 2 tháng mới đi khám — lúc đó đã có biến chứng đáng tiếc. Vì vậy, nếu ho khan dai dẳng hoặc ảnh hưởng đến chất lượng sống, bạn nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
