Ho khan kéo dài có thể là dấu hiệu của bệnh gì?

Chào bạn,

Ho khan kéo dài – tức tình trạng ho không kèm theo đờm và kéo dài trên 3 tuần – thường không phải do cảm cúm thông thường, mà rất có thể phản ánh một vấn đề mạn tính hoặc kích thích dai dẳng ở đường thở. Trong nhiều trường hợp, đây là biểu hiện của trào ngược dạ dày – thực quản, hen suyễn dạng ho, viêm mũi xoang sau, hoặc thậm chí là tác dụng phụ của một số thuốc huyết áp.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về những nguyên nhân thường gặp, dấu hiệu cảnh báo cần đi khám, và cách bạn có thể chủ động xử lý tại nhà hoặc phòng ngừa tái phát.

Nguyên nhân phổ biến gây ho khan kéo dài

– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit từ dạ dày trào lên kích thích niêm mạc họng và khí quản, gây ho khan – đặc biệt về đêm hoặc sau ăn. Nhiều người không có triệu chứng ợ nóng rõ ràng nên dễ bỏ sót chẩn đoán này.
– Hen suyễn dạng ho (cough-variant asthma): Đây là thể hen không có khò khè hay khó thở rõ rệt, chỉ biểu hiện duy nhất bằng cơn ho kéo dài, thường nặng lên về đêm hoặc khi tiếp xúc với không khí lạnh, bụi.
– Viêm mũi xoang mạn tính với chảy dịch sau: Dịch mũi chảy xuống họng kích thích phản xạ ho, đặc biệt khi nằm. Bạn có thể kèm theo cảm giác vướng đờm ở cổ họng dù không khạc được.
– Tác dụng phụ của thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors): Nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp như enalapril, lisinopril… có thể gây ho khan dai dẳng ở khoảng 10–15% người dùng.
– Kích ứng môi trường: Khói thuốc, ô nhiễm không khí, hóa chất tẩy rửa… cũng có thể làm niêm mạc đường thở nhạy cảm, dẫn đến ho kéo dài.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

– Ho kéo dài trên 8 tuần mà không rõ nguyên nhân.
– Kèm theo sụt cân không giải thích được, mệt mỏi kéo dài, sốt nhẹ về chiều.
– Khó thở, khò khè, đau ngực hoặc ho ra máu – dù chỉ một chút.
– Mất tiếng, nuốt vướng hoặc cảm giác có khối ở cổ họng không biến mất.
– Đã thử nhiều loại thuốc ho nhưng không cải thiện sau 2–3 tuần.

Trong phòng khám, tôi từng gặp không ít bệnh nhân nghĩ mình “chỉ bị ho gió”, nhưng sau cùng được chẩn đoán hen suyễn hoặc trào ngược – những tình trạng hoàn toàn kiểm soát được nếu phát hiện sớm.

Cách giảm ho khan và phòng ngừa tái phát

– Giữ ẩm đường thở: Uống đủ nước, dùng máy tạo ẩm trong phòng ngủ (đặc biệt mùa hanh khô).
– Tránh chất kích thích: Không hút thuốc, hạn chế tiếp xúc khói bếp, bụi mịn, nước hoa mạnh.
– Điều chỉnh tư thế ngủ: Nâng cao đầu giường 15–20 cm nếu nghi ngờ trào ngược – giúp axit không trào lên ban đêm.
– Súc họng bằng nước muối sinh lý 2 lần/ngày để làm dịu niêm mạc họng.
– Không tự ý dùng thuốc kháng histamine hoặc thuốc ức chế ho kéo dài – có thể che lấp triệu chứng và làm chậm chẩn đoán nguyên nhân thật sự.

Khi nào cần làm xét nghiệm hoặc chẩn đoán hình ảnh?

Nếu ho khan kéo dài trên 3–4 tuần mà không đáp ứng với điều trị thông thường, bác sĩ có thể chỉ định:
– X-quang phổi để loại trừ lao, viêm phổi mạn tính hoặc tổn thương nhu mô phổi.
– Nội soi tai – mũi – họng để đánh giá dịch sau, viêm họng hạt, hoặc bất thường thanh quản.
– Test hô hấp hoặc đo chức năng phổi nếu nghi ngờ hen suyễn.
– Theo dõi pH thực quản hoặc thử ngưng thuốc ACE inhibitor (dưới hướng dẫn y khoa) nếu nghi do trào ngược hoặc thuốc.