Đau rát họng là dấu hiệu của bệnh gì và khi nào cần đi khám?
Chào bạn,
Đau rát họng là triệu chứng rất phổ biến, thường do viêm nhiễm đường hô hấp trên như cảm lạnh, cúm hoặc viêm họng do virus – vi khuẩn. Tuy nhiên, đôi khi nó cũng cảnh báo các vấn đề khác như trào ngược dạ dày – thực quản, dị ứng hoặc thậm chí tổn thương niêm mạc do yếu tố môi trường. Tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn ngay sau đây.
Nguyên nhân thường gặp gây đau rát họng
– Nhiễm virus: Chiếm hơn 80% trường hợp, điển hình là cảm lạnh, cúm, hoặc virus Epstein-Barr (gây viêm họng hạt). Triệu chứng thường đi kèm sổ mũi, ho khan, mệt mỏi.
– Nhiễm vi khuẩn: Như liên cầu beta tan huyết nhóm A (gây viêm họng strep), thường kèm sốt cao, amidan sưng to có mủ, hạch cổ sưng đau.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit dạ dày trào lên kích thích niêm mạc họng, gây cảm giác rát bỏng, đặc biệt vào sáng sớm hoặc sau ăn no.
– Yếu tố môi trường: Hít phải khói bụi, hóa chất, không khí khô hanh hoặc nói quá nhiều cũng khiến họng bị kích ứng.
– Dị ứng: Phấn hoa, lông thú, nấm mốc… có thể gây viêm niêm mạc họng kèm ngứa, chảy nước mắt, hắt hơi.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
– Đau rát họng kéo dài trên 7–10 ngày mà không thuyên giảm.
– Sốt cao trên 38,5°C, kèm rét run hoặc mệt lả.
– Khó nuốt, khó thở, khàn tiếng kéo dài trên 2 tuần.
– Xuất hiện mảng trắng hoặc mủ ở amidan, hạch cổ sưng to cứng.
– Có tiền sử ung thư đầu – cổ hoặc hút thuốc lâu năm — dù triệu chứng nhẹ cũng nên tầm soát.
Cách giảm đau rát họng tại nhà và phòng ngừa tái phát
– Súc họng bằng nước muối ấm 2–3 lần/ngày giúp sát khuẩn nhẹ và làm dịu niêm mạc.
– Uống đủ nước ấm, tránh đồ cay nóng, rượu bia, cà phê – những thứ làm họng thêm kích ứng.
– Dùng máy tạo ẩm nếu sống trong môi trường điều hòa hoặc thời tiết hanh khô.
– Không lạm dụng kháng sinh: Hầu hết đau họng do virus, dùng kháng sinh vô ích và dễ gây kháng thuốc.
– Kiểm soát trào ngược: Tránh ăn sát giờ ngủ, nâng cao đầu giường, hạn chế thực phẩm chua, béo, caffeine.
Khi nào cần xét nghiệm hoặc can thiệp y tế?
Nếu nghi ngờ viêm họng do liên cầu, tôi thường chỉ định test nhanh strep hoặc nuôi cấy dịch họng. Với người có biểu hiện trào ngược dai dẳng nhưng không đáp ứng với thay đổi lối sống, nội soi họng – thanh quản có thể cần thiết để đánh giá tổn thương niêm mạc. Trong một số ít trường hợp, đau họng kéo dài không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu sớm của viêm thanh quản mạn tính hoặc ung thư vòm/họng – đặc biệt ở người hút thuốc, uống rượu thường xuyên.
Đau rát họng tuy thường lành tính nhưng không nên chủ quan nếu kéo dài hoặc đi kèm triệu chứng toàn thân. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân tưởng “chỉ viêm họng thông thường” nhưng hóa ra lại bị trào ngược âm thầm hoặc tổn thương dây thanh do lạm dụng giọng nói. Hãy lắng nghe cơ thể bạn — nếu cảm giác rát họng làm gián đoạn sinh hoạt hàng ngày hoặc tái đi tái lại, đừng chần chừ đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng hướng.
