Có nên cắt amidan không?

Chào bạn,

Câu hỏi “có nên cắt amidan không” là thắc mắc rất phổ biến trong phòng khám tai mũi họng – đặc biệt ở phụ huynh có con nhỏ hay người lớn hay tái phát viêm họng. Câu trả lời ngắn gọn là: cắt amidan không phải lúc nào cũng cần, nhưng lại rất quan trọng khi có chỉ định y khoa rõ ràng. Amidan là một phần của hệ miễn dịch, nhưng khi chúng trở thành “ổ viêm mạn tính”, việc giữ lại có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ chi tiết để bạn hiểu rõ hơn về thời điểm nên và không nên cắt amidan, cũng như những điều cần cân nhắc trước khi quyết định.

Nguyên nhân thường dẫn đến cân nhắc cắt amidan

– Viêm amidan tái phát nhiều lần: ≥ 5–7 đợt/năm ở trẻ em hoặc ≥ 3–4 đợt/năm kéo dài 2 năm liên tiếp ở người lớn.
– Amidan quá to, gây cản trở đường thở (ngáy to, ngưng thở khi ngủ, khó nuốt hoặc nói ngọng).
– Biến chứng do viêm amidan: áp xe quanh amidan, viêm tai giữa tái diễn, viêm xoang, thậm chí ảnh hưởng tim – khớp – thận do liên cầu beta tan huyết nhóm A.
– Nghi ngờ tổn thương ác tính: amidan to không đối xứng, loét lâu lành, chảy máu bất thường.
– Viêm amidan mạn tính gây hôi miệng kéo dài, đau họng dai dẳng dù đã điều trị nội khoa đầy đủ.

Dấu hiệu cảnh báo bạn (hoặc con bạn) cần đi khám chuyên khoa

– Đau họng kéo dài > 2 tuần không đáp ứng với thuốc.
– Khó thở, ngáy to kèm ngừng thở khi ngủ (đặc biệt ở trẻ nhỏ).
– Sốt cao liên tục kèm sưng hạch cổ, nuốt vướng hoặc chảy nước dãi.
– Mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân đi kèm viêm họng tái phát.
– Dùng kháng sinh thường xuyên (> 3–4 lần/năm) mà vẫn tái viêm.

Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhi suýt suy hô hấp vì amidan phì đại che lấp gần hết đường thở – trong khi gia đình cứ nghĩ “chỉ là viêm họng thông thường”.

Khi nào KHÔNG nên cắt amidan?

– Trẻ dưới 3 tuổi (trừ trường hợp đặc biệt như tắc nghẽn nặng hoặc biến chứng).
– Đang trong giai đoạn nhiễm trùng cấp (sốt, mủ amidan) – cần điều trị ổn định trước.
– Có rối loạn đông máu chưa kiểm soát hoặc bệnh lý toàn thân nặng (suy tim, suy thận…).
– Viêm họng do virus (như cảm cúm), không liên quan đến amidan.
– Người bệnh lo lắng thái quá về phẫu thuật mà chưa có chỉ định rõ ràng.

Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa sau cắt amidan

– Sau mổ: Ăn mềm, uống nhiều nước, tránh nói to hoặc khạc mạnh trong 5–7 ngày đầu.
– Giảm đau: Dùng thuốc theo toa, kết hợp chườm mát vùng cổ (không chườm nóng).
– Phòng tái phát viêm họng: Vệ sinh mũi họng hàng ngày, đeo khẩu trang khi ra đường, tránh khói thuốc và môi trường ô nhiễm.
– Tăng cường miễn dịch: Ngủ đủ, ăn đủ chất, hạn chế đồ lạnh – cay – khô nếu dễ kích ứng họng.
– Không tự ý cắt amidan tại cơ sở không đủ điều kiện: Biến chứng như chảy máu, nhiễm trùng có thể xảy ra nếu thiếu trang thiết bị và kinh nghiệm.

Cắt amidan không phải là “giải pháp cuối cùng”, mà là một lựa chọn điều trị hợp lý khi amidan đã mất chức năng bảo vệ và trở thành nguồn bệnh. Ở cả trẻ em và người lớn, việc can thiệp đúng thời điểm giúp cải thiện rõ rệt chất lượng cuộc sống – từ giấc ngủ, ăn uống đến khả năng học tập và làm việc. Tuy nhiên, quyết định này cần dựa trên đánh giá lâm sàng kỹ lưỡng, chứ không nên vì “nghe người khác nói” hay “sợ tái phát nên cắt cho xong”.

Nếu bạn còn phân vân, hãy ghi lại tần suất viêm, triệu chứng cụ thể và mang theo hồ sơ khám trước đó khi đi gặp bác sĩ chuyên khoa – điều đó sẽ giúp chẩn đoán chính xác và tư vấn phù hợp hơn rất nhiều.