Cấu tạo họng gồm những phần nào và nằm ở đâu trong cơ thể?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý — họng là một “ngã tư” quan trọng trong cơ thể, nơi giao thoa giữa đường ăn và đường thở. Hiểu rõ cấu tạo và chức năng của họng sẽ giúp bạn nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và chủ động chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
Về cơ bản, họng là một ống cơ – niêm mạc rỗng, kéo dài từ sau mũi xuống đến ngang mức đốt sống cổ C6, nơi nó tiếp nối với thực quản (đường ăn) và khí quản (đường thở). Họng được chia thành ba phần chính: họng mũi (vòm họng), họng miệng (hầu họng) và hạ họng (họng thanh quản). Mỗi phần đảm nhiệm vai trò riêng nhưng phối hợp nhịp nhàng trong hô hấp, nuốt và phát âm.
1. Cấu tạo giải phẫu chi tiết của họng
Họng không phải là một cấu trúc đơn lẻ mà là một hệ thống gồm nhiều bộ phận liên kết:
– Họng mũi (vòm họng): Nằm sau hốc mũi, ngang mức vòm khẩu cái. Đây là nơi thông thương giữa mũi và họng, đồng thời là vị trí của tổ chức VA và hai vòi Eustache (vòi tai – mũi – họng).
– Họng miệng (hầu họng): Kéo dài từ vòm khẩu cái mềm đến ngang mức sụn nắp thanh quản. Đây là phần bạn có thể nhìn thấy khi há miệng – nơi có amidan khẩu cái và lưỡi gà.
– Hạ họng (họng thanh quản): Nằm từ nắp thanh quản xuống đến thực quản. Đây là “cửa ngõ” quyết định thức ăn đi vào dạ dày hay không khí vào phổi.
Các cấu trúc quan trọng khác liên quan mật thiết đến họng bao gồm: thanh quản, nắp thanh quản, dây thanh âm, và hệ thống cơ – dây chằng hỗ trợ nuốt – thở – nói.
2. Chức năng sinh lý chính của họng
Họng đảm nhiệm ba chức năng cốt lõi:
– Hô hấp: Là đoạn dẫn khí từ mũi/miệng xuống khí quản và phổi.
– Tiêu hóa: Dẫn thức ăn và nước từ miệng xuống thực quản nhờ cơ chế nuốt phối hợp phức tạp.
– Phát âm: Cùng với thanh quản, lưỡi, vòm miệng và mũi, họng tạo nên cộng hưởng âm thanh, giúp giọng nói có âm sắc riêng.
Ngoài ra, họng còn có vai trò miễn dịch nhờ các tổ chức lympho như VA và amidan – chúng như “trạm gác đầu tiên” phát hiện và ngăn chặn vi khuẩn, virus xâm nhập qua đường hô hấp.
3. Các bộ phận dễ tổn thương nhất trong vùng họng
Trong thực tế lâm sàng, tôi thường gặp bệnh nhân đến khám vì các vấn đề ở những cấu trúc sau:
– Amidan: Viêm tái phát, áp xe, sỏi amidan – đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên.
– VA: Phì đại VA ở trẻ nhỏ gây ngạt mũi, ngủ ngáy, thậm chí ngưng thở khi ngủ.
– Thanh quản & dây thanh: Viêm thanh quản do lạm dụng giọng, trào ngược, hoặc tổn thương thần kinh.
– Nắp thanh quản: Nếu không đóng kín khi nuốt, có thể gây sặc, viêm phổi hít.
– Vòm họng: Là nơi xuất phát của ung thư vòm họng – một bệnh lý ác tính có liên quan đến virus EBV và yếu tố di truyền.
4. Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám chuyên khoa
Bạn nên chủ động đi khám tai mũi họng nếu có bất kỳ triệu chứng sau kéo dài trên 2 tuần:
– Đau họng dai dẳng, nuốt vướng hoặc nuốt đau
– Khàn tiếng không rõ nguyên nhân
– Nghẹt mũi một bên, ù tai, nghe kém
– Sưng hạch cổ không đau
– Ngáy to, ngưng thở khi ngủ (ở trẻ: ngủ há miệng, chậm tăng cân)
– Ho ra máu, khó thở, sụt cân không giải thích được
Đặc biệt, khàn tiếng kéo dài > 3 tuần ở người hút thuốc là dấu hiệu “đỏ” cần loại trừ ung thư thanh quản.
5. Cách bảo vệ họng và phòng ngừa bệnh lý
Là bác sĩ, tôi luôn khuyên bệnh nhân:
– Giữ ấm cổ họng, tránh luồng gió lạnh trực tiếp.
– Vệ sinh mũi họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý, nhất là trong mùa dịch.
– Không lạm dụng giọng nói: tránh hét, nói to liên tục; ca sĩ, giáo viên nên học kỹ thuật lấy hơi đúng.
– Ngừng hút thuốc và hạn chế rượu bia – đây là hai yếu tố nguy cơ hàng đầu cho ung thư vùng đầu – cổ.
– Tiêm vắc xin đầy đủ: cúm, phế cầu, và HPV (phòng u nhú thanh quản và một số ung thư liên quan).
– Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có nghề nghiệp hoặc lối sống dễ tổn thương họng.Họng tuy nhỏ nhưng đóng vai trò “trung tâm điều phối” cho cả hô hấp, tiêu hóa và giao tiếp. Cấu tạo phức tạp của nó khiến vùng này dễ bị ảnh hưởng bởi nhiễm trùng, dị ứng, trào ngược hay thậm chí ung thư. Việc hiểu rõ giải phẫu và chức năng sẽ giúp bạn lắng nghe cơ thể tốt hơn – và đừng ngần ngại đi khám sớm khi có dấu hiệu bất thường. Sức khỏe họng không chỉ ảnh hưởng đến ăn – nói – thở, mà còn là “tấm gương” phản chiếu tổng trạng sức khỏe của bạn.
