Cách test cúm A tại nhà và khi nào cần đi khám?
Chào bạn,
Đúng là hiện nay cúm A (do virus influenza A gây ra) đang lưu hành mạnh, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa. May mắn thay, có nhiều cách test cúm A — từ xét nghiệm nhanh tại nhà đến chẩn đoán chuyên sâu tại cơ sở y tế — giúp bạn xác định sớm và xử trí kịp thời. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ từng phương pháp, ưu nhược điểm và thời điểm bạn nên đi khám.
Nguyên nhân và biểu hiện đặc trưng của cúm A
Cúm A là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus influenza A, lây lan nhanh qua giọt bắn hoặc tiếp xúc bề mặt. Khác với cảm lạnh thông thường, cúm A thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng điển hình:
– Sốt cao (38–40°C), rét run
– Đau đầu, đau cơ, mệt mỏi toàn thân
– Ho khan, đau họng, chảy nước mũi
– Ở trẻ nhỏ: có thể kèm nôn, tiêu chảy
Triệu chứng thường kéo dài 5–7 ngày, nhưng nếu không được theo dõi sát, cúm A có thể dẫn đến biến chứng nặng như viêm phổi, suy hô hấp — đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền.
Các cách test cúm A phổ biến hiện nay
Hiện có ba phương pháp chính để xác định bạn có mắc cúm A hay không:
– Test nhanh kháng nguyên (Rapid Influenza Diagnostic Test – RIDT):
Dùng que thử trên mẫu dịch mũi/họng, cho kết quả sau 10–15 phút. Độ nhạy dao động 50–70%, nghĩa là có thể âm tính giả nếu lấy mẫu muộn hoặc lượng virus thấp. Tuy nhiên, đây là lựa chọn tiện lợi nhất tại phòng khám hoặc dùng tại nhà (với bộ kit được Bộ Y tế phê duyệt).
– Xét nghiệm PCR:
Chính xác gần như tuyệt đối (>95%), phát hiện cả chủng virus cụ thể (H1N1, H3N2…). Mẫu cũng lấy từ mũi/họng, nhưng cần gửi lab và có kết quả sau 24–48 giờ. Thường áp dụng khi nghi ngờ biến chứng hoặc điều trị đặc hiệu.
– Xét nghiệm huyết thanh học (IgM/IgG):
Ít dùng trong chẩn đoán cấp vì chỉ phản ánh tình trạng miễn dịch sau nhiễm, không giúp chẩn đoán sớm.
Lưu ý: test tại nhà chỉ mang tính sàng lọc. Nếu kết quả dương tính, bạn nên nghỉ ngơi và theo dõi; nếu âm tính nhưng triệu chứng vẫn nặng, đừng chủ quan — hãy đi khám để loại trừ các bệnh khác như COVID-19, RSV hoặc viêm phế quản.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Không phải ai bị cúm A cũng cần nhập viện, nhưng bạn nên tìm đến cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Khó thở, thở nhanh, đau ngực
– Sốt kéo dài >3 ngày hoặc tái sốt sau khi đã hạ
– Lơ mơ, co giật, nôn liên tục (ở trẻ em)
– Môi/tay chân tím tái, da nổi vân tím
– Triệu chứng cải thiện rồi đột ngột trở nặng
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp tưởng “chỉ là cúm” nhưng thực chất đã viêm phổi do virus, thậm chí suy đa cơ quan — đặc biệt ở người có tiền sử hen, tim mạch hoặc suy giảm miễn dịch.
Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa sau khi test cúm A
Nếu bạn hoặc con bạn được xác định dương tính với cúm A, hãy áp dụng các biện pháp sau:
– Cách ly ít nhất 5–7 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng để tránh lây lan.
– Uống đủ nước, nghỉ ngơi, dùng paracetamol để hạ sốt (tránh aspirin ở trẻ em).
– Thuốc kháng virus (oseltamivir) chỉ hiệu quả nếu dùng trong 48 giờ đầu — bác sĩ sẽ cân nhắc kê đơn nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao.
– Vệ sinh tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi tiếp xúc người khác.
– Tiêm vắc xin cúm hàng năm là cách phòng ngừa hiệu quả nhất — dù không bảo vệ 100% nhưng giúp giảm nặng và biến chứng.
Cách test cúm A nhanh nhất hiện nay là dùng bộ xét nghiệm kháng nguyên tại nhà hoặc phòng khám, nhưng kết quả cần được đánh giá kèm theo triệu chứng lâm sàng. Đừng đợi “tự khỏi” nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ — can thiệp sớm trong 48 giờ đầu có thể
