Cách chữa đau họng hiệu quả tại nhà và khi nào cần đi khám?

Chào bạn, tôi hiểu cảm giác đau họng rất rõ — dù không phải bệnh nặng nhưng nó khiến bạn mệt mỏi, ăn uống khó khăn và lo lắng không biết có phải dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng hay không. Đa phần các trường hợp đau họng là do virus (chiếm khoảng 80–90%), nhưng đôi khi cũng có thể do vi khuẩn, dị ứng hoặc kích ứng môi trường. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ những cách chữa đau họng an toàn, hiệu quả và hướng dẫn bạn nhận biết khi nào cần đến gặp bác sĩ.

Nguyên nhân phổ biến gây đau họng

– Nhiễm virus: Như cảm lạnh, cúm, hoặc virus Epstein-Barr (gây viêm họng hạt). Đây là nguyên nhân thường gặp nhất và thường tự khỏi sau 5–7 ngày.
– Nhiễm vi khuẩn: Đặc biệt là liên cầu beta tan huyết nhóm A – nguyên nhân gây viêm họng do liên cầu, cần dùng kháng sinh để điều trị.
– Kích ứng môi trường: Khói thuốc, không khí khô, ô nhiễm hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GERD) cũng có thể gây rát họng kéo dài.
– Dị ứng: Phấn hoa, bụi nhà hoặc lông thú cưng làm niêm mạc họng bị viêm, sưng nhẹ.
– Lạm dụng giọng nói: Hét to, nói nhiều trong thời gian dài khiến dây thanh và niêm mạc họng bị tổn thương cơ học.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Sốt cao (>38.5°C) kèm theo đau họng kéo dài trên 2 ngày.
– Nuốt đau dữ dội, thậm chí không uống được nước.
– Xuất hiện mảng trắng hoặc mủ ở amidan.
– Sưng hạch cổ rõ rệt, cứng và đau khi chạm.
– Khó thở, khàn tiếng kéo dài hoặc có dấu hiệu mất tiếng.
– Triệu chứng không cải thiện sau 5–7 ngày điều trị tại nhà.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với đau họng, để lâu dẫn đến áp-xe quanh amidan hoặc biến chứng thấp tim do không điều trị đúng viêm họng liên cầu. Vì vậy, đừng xem nhẹ nếu triệu chứng dai dẳng hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường.

Cách chữa đau họng tại nhà an toàn và hiệu quả

– Súc họng bằng nước muối ấm: Pha ½ thìa cà phê muối vào 200ml nước ấm, súc 3–4 lần/ngày giúp sát khuẩn nhẹ và giảm phù nề.
– Uống đủ nước, ưu tiên chất lỏng ấm: Trà gừng, nước chanh mật ong (nếu không bị trào ngược), súp gà… giúp làm dịu niêm mạc và giữ ẩm họng.
– Dùng máy tạo ẩm: Đặc biệt trong phòng điều hòa hoặc mùa hanh khô, độ ẩm thích hợp (40–60%) giúp giảm kích ứng họng.
– Nghỉ ngơi và hạn chế nói: Giảm áp lực lên dây thanh và niêm mạc họng đang viêm.
– Thuốc hỗ trợ không kê đơn: Paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm đau và hạ sốt (lưu ý không dùng aspirin cho trẻ em).
– Tránh chất kích thích: Rượu, thuốc lá, đồ cay nóng hoặc quá lạnh có thể làm tình trạng nặng thêm.

Phòng ngừa đau họng tái phát như thế nào?

– Rửa tay thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn và sau khi tiếp xúc nơi đông người.
– Không chia sẻ vật dụng cá nhân như ly, khăn mặt, bàn chải đánh răng.
– Tăng cường miễn dịch: Ngủ đủ, ăn nhiều rau củ giàu vitamin C, kẽm và duy trì vận động đều đặn.
– Kiểm soát trào ngược dạ dày: Nếu bạn thường ợ chua, đau rát sau ăn, hãy tránh ăn khuya, giảm caffeine và nâng đầu giường khi ngủ.
– Tiêm vắc-xin đầy đủ: Như vắc-xin cúm hàng năm để giảm nguy cơ viêm họng do virus.

Đau họng tuy phổ biến nhưng không nên tự ý dùng kháng sinh hay “chữa mẹo” kéo dài. Phần lớn trường hợp sẽ tự khỏi trong vòng một tuần, nhưng nếu kèm theo sốt cao, mủ amidan hoặc khó thở, bạn cần được thăm khám để loại trừ nhiễm trùng vi khuẩn hoặc biến chứng. Tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Đừng đợi đến khi không nuốt nổi mới đi khám – can thiệp sớm giúp điều trị nhẹ nhàng và tránh hậu quả về sau.”