Cách chữa bệnh sưng hạch bạch huyết: Khi nào cần lo lắng và điều trị ra sao?

Gần đây, tôi sờ thấy một cục nhỏ cứng ở cổ, ấn vào hơi đau. Ban đầu nghĩ do cảm cúm nên không để ý, nhưng hơn hai tuần rồi mà hạch vẫn không xẹp. Tôi rất lo — liệu đây có phải dấu hiệu của bệnh nặng? Có cách chữa bệnh nào hiệu quả không, hay cứ để tự khỏi?

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày 27/11/2025

Chào bạn! Tôi hiểu nỗi lo khi phát hiện nổi hạch bất thường — đặc biệt là ở vùng cổ, nách hay bẹn. Trong đa số trường hợp, sưng hạch bạch huyết là phản ứng sinh lý lành tính của cơ thể trước nhiễm trùng. Tuy nhiên, đôi khi nó cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng hơn. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp chọn cách chữa bệnh phù hợp, tránh bỏ sót chẩn đoán quan trọng.

Cần biết gì về hệ thống bạch huyết của cơ thể?

Hệ bạch huyết là một phần thiết yếu của hệ miễn dịch, gồm mạng lưới mạch bạch huyết, dịch bạch huyết và hàng trăm hạch bạch huyết (hay còn gọi là hạch lympho) rải khắp cơ thể. Các hạch bạch huyết nằm ở đâu? Chủ yếu tập trung ở cổ, nách, bẹn, dưới hàm, sau tai và dọc theo các mạch máu lớn trong lồng ngực, ổ bụng.

Chức năng chính của hệ bạch huyết là:
– Lọc vi khuẩn, virus, tế bào chết và dị vật.
– Sản xuất và lưu trữ tế bào miễn dịch (lympho B, lympho T).
– Dẫn lưu dịch thừa từ mô về tuần hoàn.

Khi cơ thể bị tấn công bởi tác nhân lạ, hạch bạch huyết sẽ “phản ứng” bằng cách sưng to — đây chính là hiện tượng viêm hạch bạch huyết.

Sưng, nổi hạch bạch huyết là gì?

Sưng hạch bạch huyết (hay nổi hạch bạch huyết) là tình trạng một hoặc nhiều hạch tăng kích thước do hoạt động miễn dịch gia tăng. Hạch bình thường thường <1 cm, mềm, di động, không đau và không sờ thấy rõ nếu không ấn kỹ. Khi bị viêm hoặc kích thích, hạch có thể to lên, đau, nóng, đỏ da vùng xung quanh.

Nguyên nhân sưng hạch

– Nhiễm trùng

Là nguyên nhân phổ biến nhất. Ví dụ:

Viêm họng, viêm amidan → hạch bạch huyết ở cổ sưng.
Nhiễm trùng da tay → hạch nách nổi.
Nhiễm trùng chân, vùng sinh dục → hạch bạch huyết ở bẹn sưng.
Một số bệnh do virus như HIV, EBV, CMV cũng gây sưng hạch bạch huyết toàn thân kéo dài.

– Bệnh tự miễn

Như lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp — hệ miễn dịch tấn công chính cơ thể, dẫn đến viêm hạch bạch huyết không đặc hiệu.

– Ung thư

Ung thư hạch (lymphoma): hạch to không đau, chắc, dính, tiến triển âm thầm.
Di căn ung thư từ nơi khác (vú, phổi, dạ dày…) đến hạch ngoại vi.
Ung thư hạch bạch huyết giai đoạn cuối thường kèm sụt cân, sốt kéo dài, đổ mồ hôi đêm.

– Nguyên nhân khác

Phản ứng thuốc (phenytoin, vaccine…).
Rối loạn chuyển hóa.
Viêm hạch do lao (thường ở cổ, thành chùm, dò mủ).

Dấu hiệu nổi hạch bạch huyết

Bạn nên nghi ngờ hạch bạch huyết bất thường nếu có:
– Hạch to >2 cm, cứng, không đau, dính vào tổ chức xung quanh.
– Kéo dài >2–4 tuần không giảm.
– Kèm sốt không rõ nguyên nhân, sụt cân >10% trong 6 tháng, mệt mỏi kéo dài.
– Nhiều nhóm hạch sưng cùng lúc (cổ + nách + bẹn).

Ngược lại, hạch do nhiễm trùng thường đau, mềm, đi kèm triệu chứng tại chỗ (đau họng, mụn nhọt…) và tự lặn sau 1–2 tuần.

Hạch bạch huyết nổi ở đâu?

Các vị trí hạch bạch huyết thường gặp:

Cổ: phản ứng với nhiễm trùng vùng đầu – mặt – cổ.
Nách: liên quan đến tay, vú, hoặc tiêm vaccine.
Bẹn: do nhiễm trùng chân, bộ phận sinh dục, hoặc bệnh lây qua đường tình dục.
Hạch sau lưng, hạch sâu trong lồng ngực/ổ bụng: thường chỉ phát hiện qua chẩn đoán hình ảnh.

Nổi hạch bạch huyết có nguy hiểm không?

Phần lớn sưng hạch bạch huyết là lành tính và tự khỏi. Tuy nhiên, nếu hạch có đặc điểm “báo động đỏ” (không đau, to nhanh, dính, toàn thân), bạn cần khám chuyên khoa để loại trừ bệnh ác tính. Sưng hạch bạch huyết có nguy hiểm không phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân gốc rễ.

Phương pháp chẩn đoán sưng hạch bạch huyết

– Khám lâm sàng

Tôi luôn bắt đầu bằng việc sờ nắn hạch: vị trí, kích thước, độ di động, đau, da vùng trên…

– Xét nghiệm máu

CBC, CRP, ESR, test HIV, monospot (nếu nghi EBV)… giúp đánh giá tình trạng viêm/nhiễm.

– Chẩn đoán hình ảnh

Siêu âm hạch là bước đầu tiên — phân biệt hạch viêm (có cuống, nhu mô đều) và hạch ác tính (mất cuống, hoại tử). CT/MRI dùng khi nghi hạch sâu hoặc di căn.

– Sinh thiết

Khi nghi ngờ ung thư hoặc chẩn đoán không rõ, sinh thiết hạch (kim nhỏ hoặc cắt toàn bộ) là tiêu chuẩn vàng để xác định bản chất mô học.

Nổi hạch bạch huyết có tự khỏi không?

Nếu do nhiễm trùng nhẹ (cảm, viêm họng…), viêm hạch bạch huyết thường tự khỏi trong 1–2 tuần. Nhưng nếu nguyên nhân là lao, HIV, ung thư… thì không thể tự hết — thậm chí còn tiến triển nặng hơn nếu không can thiệp.

Nổi hạch bạch huyết bao lâu thì khỏi?

Nhiễm virus thông thường: 7–14 ngày.
Nhiễm khuẩn (như viêm amidan mủ): 1–3 tuần, có thể cần kháng sinh.
Viêm hạch do lao: điều trị ít nhất 6 tháng.
Ung thư hạch: thời gian điều trị kéo dài, tùy giai đoạn và đáp ứng.

Điều trị sưng hạch bạch huyết như thế nào?

Cách chữa bệnh phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân:

– Nhiễm trùng: dùng kháng sinh (nếu do vi khuẩn), nghỉ ngơi, giảm đau.
– Bệnh tự miễn: điều trị kiểm soát miễn dịch (corticoid, thuốc ức chế miễn dịch).
– Ung thư: hóa trị, xạ trị, liệu pháp sinh học — do bác sĩ ung bướu chỉ định.
– Lao hạch: phác đồ kháng lao 4–6 thuốc, kéo dài 6–9 tháng.

Không nên tự ý nặn, chích, đắp lá lên hạch — dễ gây áp-xe, nhiễm trùng lan rộng.

Biện pháp phòng ngừa hạch bạch huyết sưng đau

– Giữ vệ sinh răng miệng, da — giảm nguy cơ nhiễm trùng khởi phát.
– Tiêm phòng đầy đủ (sởi, quai bị, HPV…).
– Quan hệ tình dục an toàn để tránh HIV, giang mai — những bệnh gây sưng hạch bạch huyết HIV hoặc hạch bẹn.
– Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử ung thư.

Sưng hạch bạch huyết thường là phản ứng bảo vệ tự nhiên của cơ thể, nhưng đôi khi lại là “tiếng chuông cảnh báo” từ bên trong. Cách chữa bệnh hiệu quả nhất không phải là “giảm sưng” mà là xác định và điều trị đúng nguyên nhân. Nếu bạn thấy hạch to bất thường, kéo dài trên 2 tuần, hoặc kèm triệu chứng toàn thân — đừng chần chừ, hãy đi khám càng sớm càng tốt. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều ca ung thư hạch được phát hiện nhờ một hạch cổ “vô hại” — và điều đó đã cứu được mạng sống nhờ can thiệp kịp thời.