Bị nghẹt mũi phải làm sao? Cách giảm nhanh và phòng tái phát hiệu quả

Chào bạn! Tôi hiểu cảm giác khó chịu khi bị nghẹt mũi – nó không chỉ khiến bạn mệt mỏi, mất ngủ mà còn ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. May mắn thay, đa số trường hợp nghẹt mũi là lành tính và có thể cải thiện tại nhà nếu bạn xử lý đúng cách. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc đi kèm triệu chứng bất thường, đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề sâu hơn cần can thiệp y khoa.

Cần biết gì về nghẹt mũi?

Nghẹt mũi (hay còn gọi là tắc mũi) xảy ra khi niêm mạc trong hốc mũi bị sưng nề do tăng lưu lượng máu đến các mạch máu nhỏ dưới lớp niêm mạc. Điều này làm thu hẹp đường thở, khiến bạn cảm thấy “nghẹt cứng”, phải thở bằng miệng, thậm chí mất khứu giác tạm thời.

Nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
– Cảm lạnh, cúm hoặc nhiễm virus hô hấp trên
– Viêm mũi dị ứng (do phấn hoa, bụi, lông thú, nấm mốc…)
– Viêm xoang cấp hoặc mạn tính
– Lệch vách ngăn mũi bẩm sinh hoặc do chấn thương
– Lạm dụng thuốc xịt co mạch mũi quá 3–5 ngày

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bị nghẹt mũi kèm theo:
– Sốt cao > 38,5°C kéo dài trên 3 ngày
– Dịch mũi đặc, vàng/xanh có mùi hôi > 10 ngày
– Đau nhức vùng trán, má, răng hàm trên
– Nghẹt mũi chỉ xảy ra ở một bên và kéo dài > 2 tuần
– Chảy máu mũi thường xuyên hoặc khó cầm
– Mất khứu giác kéo dài

Những dấu hiệu này có thể gợi ý viêm xoang vi khuẩn, polyp mũi, u mũi xoang hoặc các bệnh lý nghiêm trọng hơn.

Bị nghẹt mũi phải làm sao? Các cách giảm nhanh tại nhà

Dưới đây là những biện pháp an toàn, hiệu quả mà tôi thường khuyên bệnh nhân áp dụng:

– Xông mũi bằng hơi nước ấm: Hít hơi nước từ nước nóng (có thể thêm vài giọt tinh dầu tràm, bạc hà – nếu không dị ứng) giúp làm loãng dịch nhầy, giảm sưng niêm mạc. Thực hiện 2–3 lần/ngày, mỗi lần 5–10 phút.

– Rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0,9%: Dùng bình rửa mũi (neti pot) hoặc chai xịt để làm sạch chất nhầy, bụi bẩn và dị nguyên. Nên thực hiện 1–2 lần/ngày, đặc biệt sau khi đi ngoài đường.

– Nâng cao đầu khi ngủ: Dùng gối cao hơn bình thường giúp dịch mũi thoát tốt hơn, giảm nghẹt về đêm.

– Uống đủ nước: Giữ cơ thể đủ nước giúp làm loãng dịch tiết mũi, dễ đào thải hơn.

– Tránh chất kích thích: Khói thuốc, không khí khô lạnh, hóa chất tẩy rửa… có thể làm nặng thêm tình trạng viêm niêm mạc mũi.

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc xịt co mạch mũi (như oxymetazolin, naphazolin) quá 3–5 ngày liên tục. Việc lạm dụng có thể gây “nghẹt mũi phản hồi” – tình trạng tắc mũi nặng hơn sau khi ngưng thuốc.

Khi nào cần dùng thuốc?

Tùy nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định:
– Thuốc kháng histamine (loratadin, cetirizin) nếu do dị ứng
– Corticosteroid xịt mũi (mometasone, fluticasone) cho viêm mũi mạn tính hoặc dị ứng dai dẳng
– Kháng sinh chỉ khi có bằng chứng nhiễm trùng vi khuẩn (viêm xoang cấp có mủ)
– Phẫu thuật trong trường hợp lệch vách ngăn, polyp mũi hoặc phì đại cuốn mũi không đáp ứng điều trị nội khoa

Phòng ngừa nghẹt mũi tái phát

– Giữ môi trường sống sạch, thoáng, hạn chế bụi và ẩm mốc
– Đeo khẩu trang khi ra đường hoặc tiếp xúc với dị nguyên
– Rửa tay thường xuyên để tránh lây nhiễm virus
– Không hút thuốc và tránh khói thuốc thụ động
– Duy trì độ ẩm không khí trong phòng từ 40–60% (dùng máy tạo ẩm nếu cần)

Bị nghẹt mũi phải làm sao phụ thuộc rất nhiều vào nguyên nhân gây ra. Phần lớn trường hợp sẽ tự cải thiện trong 7–10 ngày nếu do virus. Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu triệu chứng kéo dài, tái đi tái lại hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống. Việc chẩn đoán sớm và điều trị đúng sẽ giúp bạn tránh được biến chứng như viêm xoang mạn tính, rối loạn giấc ngủ hay thậm chí suy hô hấp nhẹ do thiếu oxy ban đêm.

Nếu bạn đã thử các biện pháp tại nhà mà không thấy đỡ sau 10–14 ngày, hãy đi khám chuyên khoa Tai – Mũi – Họng để được đánh giá chính xác. Bạn không cần phải “sống chung với nghẹt mũi” – vì có rất nhiều giải pháp hiệu quả đang chờ bạn!