Uống thuốc tránh thai khẩn cấp sau quan hệ bao lâu thì hiệu quả?
Chào bạn,
Thuốc tránh thai khẩn cấp (TTTKC) phải được dùng càng sớm càng tốt sau khi quan hệ không được bảo vệ — không phải để ‘phòng ngừa sau’ mà là ‘cứu nguy khẩn cấp’. Hiệu quả của thuốc giảm dần theo thời gian, và không có tác dụng nếu trứng đã làm tổ trong tử cung.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về thời điểm dùng thuốc, loại nào phù hợp, rủi ro cần biết và cách sử dụng an toàn — dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và hướng dẫn y khoa cập nhật mới nhất.
Thời điểm vàng để uống thuốc tránh thai khẩn cấp
Hiệu quả của TTTKC phụ thuộc vào hoạt chất và thời gian bạn dùng sau quan hệ:
– Levonorgestrel (thường gặp ở Việt Nam, dạng 1 viên như Postinor-1, Mifestad 10, Unwanted-72):
- Hiệu quả cao nhất trong 24 giờ đầu, giảm dần sau đó.
- Vẫn có thể dùng trong vòng 72 giờ (3 ngày), nhưng khả năng ngừa thai có thể giảm xuống còn ~58–85% (so với ~95% nếu dùng trong 24h đầu).
– Ulipristal acetate (ít phổ biến hơn, cần đơn bác sĩ):
- Dùng được trong vòng 120 giờ (5 ngày) sau quan hệ.
- Hiệu quả cao hơn Levonorgestrel, đặc biệt khi dùng sau 72 giờ.
Lưu ý quan trọng: Dù dùng loại nào, thuốc không có tác dụng nếu bạn đã mang thai. Nó không phải thuốc phá thai, và không ảnh hưởng đến thai đã làm tổ.
Dấu hiệu cho thấy bạn nên đi khám sau khi dùng thuốc
TTTKC thường an toàn, nhưng bạn cần theo dõi các dấu hiệu sau:
– Kỳ kinh đến muộn hơn 1 tuần so với dự kiến → nên thử thai.
– Chảy máu âm đạo bất thường kéo dài (>7 ngày) hoặc ra máu rất nhiều.
– Đau bụng dữ dội, chóng mặt nặng, nôn liên tục — có thể là dấu hiệu mang thai ngoài tử cung (hiếm nhưng nguy hiểm).
– Dùng thuốc rồi vẫn quan hệ không bảo vệ trong cùng chu kỳ → nguy cơ mang thai vẫn còn, vì thuốc không bảo vệ cho các lần quan hệ sau.
Tác dụng phụ và rủi ro khi lạm dụng thuốc
Tác dụng phụ thường gặp (thường nhẹ, tự hết sau 1–2 ngày):
– Buồn nôn, nôn (nếu nôn trong 1–2 giờ sau uống, cần uống lại liều mới).
– Đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt.
– Thay đổi chu kỳ kinh: kỳ kinh có thể đến sớm, muộn hoặc ra máu đột ngột.
Hậu quả nếu dùng quá thường xuyên:
– Rối loạn nội tiết: Kinh nguyệt thất thường, khó theo dõi ngày rụng trứng.
– Giảm hiệu quả tránh thai: Cơ thể có thể “quen” với liều cao hormone, làm thuốc kém tác dụng ở những lần sau.
– Ảnh hưởng tâm lý và sức khỏe sinh sản lâu dài: Dù không gây vô sinh, việc lạm dụng làm mất cân bằng hormone, dễ dẫn đến lo âu, mệt mỏi mãn tính.
Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân dùng TTTKC 3–4 lần/tháng vì nghĩ “uống là an toàn”. Thực tế, thuốc này không thay thế được biện pháp tránh thai thường xuyên như viên uống hàng ngày, bao cao su hay vòng tránh thai.
Loại thuốc nào tốt nhất và có đắt không?
– Levonorgestrel: Giá khoảng 40.000–60.000 đồng/viên, dễ mua tại hiệu thuốc, không cần đơn. Phù hợp nếu bạn dùng trong 72 giờ đầu.
– Ulipristal acetate: Hiệu quả hơn, dùng được đến 120 giờ, nhưng cần đơn bác sĩ và giá cao hơn (khoảng 200.000–300.000 đồng).
– Biện pháp tránh thai khẩn cấp hiệu quả nhất: Vòng tránh thai đồng (IUD) — có thể đặt trong vòng 5 ngày sau quan hệ, hiệu quả lên đến 99%, đồng thời là biện pháp tránh thai dài hạn. Tuy nhiên, cần đến cơ sở y tế để đặt.
Thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ là “phao cứu sinh”, không phải “áo phao hàng ngày”. Nếu bạn thường xuyên lo lắng về mang thai ngoài ý muốn, hãy cân nhắc chuyển sang biện pháp tránh thai thường xuyên và đáng tin cậy hơn — như viên uống kết hợp, que cấy, IUD hoặc bao cao su.
Và nhớ: TTTKC không bảo vệ bạn khỏi HIV hay các bệnh lây qua đường tình dục. Nếu quan hệ không an toàn, bạn nên tư vấn xét nghiệm STI sau 2–4 tuần.
Nếu bạn còn băn khoăn về thời điểm uống thuốc, tác dụng phụ hay nghi ngờ mang thai — đừng ngần ngại đi khám sớm. Tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Phòng hơn tránh” — nhưng nếu đã lỡ, thì xử lý càng sớm càng an toàn.
