Rau bám mặt sau là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn! Rau bám mặt sau là vị trí nhau thai bám vào thành sau của tử cung – đây là một vị trí hoàn toàn bình thường và rất phổ biến. Trong đa số trường hợp, nó không gây nguy hiểm cho mẹ hay bé. Tuy nhiên, nếu nhau bám quá thấp hoặc che lấp cổ tử cung, thì mới cần theo dõi sát. Tôi sẽ giải đáp từng thắc mắc của bạn bên dưới.
Rau bám mặt sau là gì?
Rau (hay nhau) bám mặt sau là tình trạng bánh nhau bám vào thành sau của tử cung, tức là phía gần cột sống của mẹ. Đây là một trong những vị trí bám nhau phổ biến nhất, chiếm khoảng 30–40% các trường hợp mang thai.
Vị trí này không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, cũng không làm thay đổi cách chăm sóc thai kỳ thông thường – trừ khi có kèm theo các bất thường khác như nhau tiền đạo hoặc bong nhau non.
Vị trí nhau bám mặt sau có bình thường và an toàn không?
Hoàn toàn bình thường và an toàn, bạn nhé.
Thực tế, nhiều thai phụ có nhau bám mặt sau không gặp bất kỳ vấn đề gì suốt thai kỳ. Trong phòng khám của tôi, hơn một nửa số sản phụ siêu âm đều có nhau bám mặt sau – và đa số sinh thường, khỏe mạnh.
Tuy nhiên, an toàn chỉ đúng khi nhau không bám quá thấp (tức là không gần hoặc che lấp lỗ cổ tử cung). Vì vậy, việc siêu âm định kỳ để theo dõi vị trí nhau là rất quan trọng, đặc biệt ở tam cá nguyệt thứ hai và ba.
Rau bám mặt sau nhóm 1 và nhóm 2 khác nhau như thế nào?
Phân loại “nhóm 1” và “nhóm 2” thường được dùng trong siêu âm Doppler hoặc đánh giá vị trí nhau ở một số cơ sở y tế, nhưng không phải thuật ngữ chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, dựa trên cách dùng lâm sàng phổ biến, ta có thể hiểu:
– Nhóm 1: Nhau bám mặt sau cao, cách xa lỗ trong cổ tử cung (trên 2 cm). Đây là vị trí lý tưởng, không lo ngại biến chứng.
– Nhóm 2: Nhau bám mặt sau thấp, gần lỗ trong cổ tử cung (dưới 2 cm) nhưng chưa che lấp. Trường hợp này cần theo dõi sát vì có nguy cơ tiến triển thành nhau tiền đạo.
Lưu ý: Chỉ khi nhau che lấp toàn bộ hoặc một phần lỗ cổ tử cung thì mới gọi là nhau tiền đạo, và đây mới là tình trạng cần can thiệp.
Dấu hiệu nào cảnh báo rau bám mặt sau có biến chứng?
Mặc dù nhau bám mặt sau ít gây biến chứng, nhưng bạn nên đi khám ngay nếu xuất hiện:
– Ra máu âm đạo (dù ít hay không đau) – đặc biệt ở tam cá nguyệt thứ hai hoặc ba.
– Đau bụng âm ỉ hoặc co thắt thường xuyên vùng lưng dưới hoặc bụng dưới.
– Thai máy giảm rõ rệt so với bình thường.
– Cảm giác nặng vùng chậu hoặc áp lực tăng khi đứng lâu.
Những dấu hiệu này không nhất thiết do nhau bám mặt sau, nhưng có thể cảnh báo bong nhau non, dọa sinh non hoặc nhau tiền đạo – cần siêu âm khẩn cấp để xác định.
Rau bám mặt sau có làm tăng nguy cơ sinh mổ không?
Không, nếu nhau bám mặt sau ở vị trí cao và không kèm bất thường khác.
Tuy nhiên, nếu nhau bám thấp hoặc là nhau tiền đạo, thì nguy cơ sinh mổ sẽ tăng – không phải do vị trí mặt sau, mà do nhau che lấp đường sinh.
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều sản phụ có nhau bám mặt sau vẫn sinh thường thành công, miễn là không có chỉ định sản khoa khác như ngôi mông, khung chậu hẹp, hoặc tiền sử mổ lấy thai.
Làm thế nào để phân biệt rau bám mặt sau bình thường và rau bám thấp?
Sự khác biệt chỉ xác định được qua siêu âm, đặc biệt là siêu âm đầu dò hoặc siêu âm ngã bụng ở tuần 18–22:
– Rau bám mặt sau bình thường: Mép dưới bánh nhau cách lỗ trong cổ tử cung ≥ 2 cm.
– Rau bám thấp (mặt sau): Mép dưới bánh nhau nằm dưới 2 cm so với lỗ trong, nhưng chưa che lấp.
Lưu ý: Vị trí nhau có thể “leo lên” theo sự phát triển của tử cung. Nhiều trường hợp nhau bám thấp ở tuần 20 sẽ trở về vị trí an toàn ở tuần 34–36 nhờ hiện tượng di chuyển tương đối của nhau.
Nhau bám mặt sau có làm mẹ cảm nhận thai máy sớm hơn không?
Có thể, và đây là hiện tượng hoàn toàn sinh lý.
Khi nhau bám mặt sau, mặt trước tử cung (phía bụng mẹ) trống hơn, nên thai nhi có nhiều không gian đạp về phía thành bụng trước – nơi có nhiều đầu dây thần kinh cảm giác hơn. Do đó, nhiều mẹ cảm nhận thai máy rõ ràng và sớm hơn (từ tuần 16–18), so với nhau bám mặt trước (thai máy thường mờ nhạt hơn do bị nhau “đệm” ở giữa).
Đây không phải dấu hiệu bất thường, mà ngược lại – thường là dấu hiệu thai phát triển tốt.
Cần làm gì khi được chẩn đoán nhau bám thấp mặt sau?
Nếu siêu âm xác định nhau bám thấp mặt sau (chưa phải nhau tiền đạo), bạn nên:
– Không hoảng loạn: Hơn 90% trường hợp nhau sẽ “leo lên” theo tuổi thai.
– Tránh quan hệ tình dục sâu, mang vác nặng, hoặc vận động mạnh (để giảm nguy cơ kích thích cổ tử cung).
– Theo dõi ra máu âm đạo: Nếu có, đi khám ngay.
– Siêu âm lại ở tuần 28–32 để đánh giá lại vị trí nhau.
– Không tự ý dùng thuốc hay “kiêng cữ quá mức” – vẫn nên vận động nhẹ, ăn uống đủ chất để tránh táo bón (vì rặn khi táo bón có thể làm tăng áp lực ổ bụng).
Rau bám mặt sau là vị trí hoàn toàn sinh lý, không đáng lo nếu không kèm theo bám thấp hay che lấp cổ tử cung. Bạn nên giữ tâm lý thoải mái, tuân thủ lịch siêu âm và báo ngay nếu có dấu hiệu bất thường. Trong đa số trường hợp, thai kỳ sẽ diễn tiến thuận lợi và kết thúc bằng một ca sinh an toàn – dù thường hay mổ.
