Các mốc khám thai quan trọng mẹ bầu không nên bỏ lỡ

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý — và cũng là thắc mắc chung của rất nhiều mẹ bầu, đặc biệt là những người mang thai lần đầu. Việc tuân thủ các mốc khám thai không chỉ giúp theo dõi sức khỏe của mẹ và bé mà còn phát hiện sớm những bất thường để can thiệp kịp thời. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ cụ thể từng giai đoạn khám quan trọng theo từng tam cá nguyệt, kèm theo mục đích và ý nghĩa lâm sàng của từng lần thăm khám.

Các mốc khám thai trong 3 tháng đầu (tuần 1–12)

Đây là giai đoạn nền tảng, quyết định sự phát triển ban đầu của thai nhi và sức khỏe thai kỳ về sau. Trong phòng khám, tôi thường nhấn mạnh với các mẹ rằng: đừng đợi có triệu chứng mới đi khám — ngay khi nghi ngờ có thai hoặc thử que lên 2 vạch, bạn nên đặt lịch sớm.

– Lần khám đầu tiên (6–8 tuần): Siêu âm xác định thai trong tử cung, tim thai, số lượng phôi (đơn thai hay song thai), đồng thời bác sĩ sẽ khai thác kỹ tiền sử sản khoa, bệnh lý mạn tính, dị ứng thuốc và tính ngày dự sinh.
– Xét nghiệm máu và nước tiểu cơ bản: Nhóm máu, yếu tố Rh, công thức máu, chức năng gan – thận, tầm soát HIV, viêm gan B, giang mai…
– Siêu âm đo độ mờ da gáy (11–13 tuần + 6 ngày): Đây là mốc sàng lọc quan trọng để đánh giá nguy cơ hội chứng Down và các bất thường nhiễm sắc thể khác, thường kết hợp với xét nghiệm máu (PAPP-A, β-hCG).
– Tư vấn dinh dưỡng và lối sống: Bổ sung axit folic, tránh rượu bia, thuốc lá, hạn chế caffeine và hướng dẫn nhận biết dấu hiệu nguy hiểm (ra máu, đau bụng dữ dội…).

Các mốc khám thai trong 3 tháng giữa (tuần 13–28)

Giai đoạn này thai nhi phát triển nhanh, các cơ quan hình thành đầy đủ. Mẹ thường cảm thấy dễ chịu hơn, nhưng không vì thế mà chủ quan.

– Khám định kỳ mỗi 4 tuần: Đo huyết áp, cân nặng, chiều cao tử cung, nghe tim thai — những chỉ số này phản ánh gián tiếp sự phát triển của bé và nguy cơ tiền sản giật.
– Siêu âm hình thái (18–22 tuần): Còn gọi là “siêu âm dị tật”, đây là lần siêu âm chi tiết nhất để đánh giá cấu trúc tim, não, cột sống, tay chân, cơ quan nội tạng… và có thể xác định giới tính nếu bạn muốn biết.
– Nghiệm pháp dung nạp glucose (24–28 tuần): Sàng lọc tiểu đường thai kỳ — một biến chứng thầm lặng nhưng ảnh hưởng lớn đến mẹ và bé nếu không kiểm soát.
– Tiêm phòng uốn ván: Thường tiêm 2 mũi cách nhau ít nhất 1 tháng, bắt đầu từ tuần 20 trở đi.

Các mốc khám thai trong 3 tháng cuối (tuần 29–40)

Tần suất khám tăng dần vì đây là giai đoạn chuẩn bị cho cuộc vượt cạn. Nhiều mẹ hỏi tôi: “Sao cuối thai kỳ đi khám nhiều thế?” — đơn giản vì nguy cơ biến chứng tăng theo tuổi thai, và chúng ta cần theo dõi sát sao.

– Khám mỗi 2–3 tuần từ tuần 28–36, sau đó mỗi tuần một lần từ tuần 37 đến khi sinh.
– Xét nghiệm liên cầu khuẩn nhóm B (35–37 tuần): Vi khuẩn này có thể không gây hại cho mẹ nhưng rất nguy hiểm cho trẻ sơ sinh nếu sinh thường. Nếu dương tính, bạn sẽ được truyền kháng sinh trong lúc chuyển dạ.
– Đánh giá ngôi thai và khung chậu: Xác định bé có ngôi mông, ngôi ngang hay ngôi đầu — từ đó lên kế hoạch sinh thường hay mổ.
– Theo dõi sức khỏe thai qua tim thai (Non-stress test – NST): Đặc biệt cần thiết nếu có thai kỳ nguy cơ cao (tiền sản giật, đái tháo đường, thai già tháng…).
– Siêu âm Doppler màu: Đánh giá lưu lượng máu qua dây rốn, chức năng bánh nhau và lượng ối — những yếu tố quyết định khả năng nuôi dưỡng thai trong những tuần cuối.

Khi nào cần đi khám ngoài lịch hẹn?

Dù đang ở bất kỳ tam cá nguyệt nào, bạn nên đến cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện:
– Ra máu âm đạo hoặc dịch bất thường.
– Đau bụng liên tục, co thắt đều đặn (dấu hiệu dọa sinh non nếu trước 37 tuần).
– Giảm hoặc mất cử động thai.
– Nhức đầu dữ dội, nhìn mờ, phù nhanh — có thể là dấu hiệu tiền sản giật.

Trong hơn 15 năm làm sản khoa, tôi thấy rõ một điều: những thai kỳ được theo dõi đúng lịch, đầy đủ các mốc khám thai thường có kết cục tốt hơn rất nhiều, ngay cả khi có yếu tố nguy cơ. Lịch khám tôi chia sẻ ở trên là hướng dẫn chung — với những trường hợp đặc biệt (mang đa thai, có bệnh lý nền, tiền sử sảy thai…), bác sĩ sẽ điều chỉnh tần suất và nội dung thăm khám phù hợp hơn.

Vì vậy, đừng ngần ngại trao đổi thẳng thắn với bác sĩ sản khoa của bạn. Hãy xem mỗi lần khám thai không chỉ là “kiểm tra” mà là cơ hội để bạn hiểu hơn về con mình và chuẩn bị tâm thế tốt nhất cho hành trình làm mẹ.