Buồng trứng có vai trò gì?

Dạo gần đây, em thấy bụng dưới hay lâm râm đau, kinh nguyệt cũng thất thường hơn trước. Có lần đi siêu âm, bác sĩ nhắc “buồng trứng hơi đa nang”, nhưng không giải thích rõ. Em rất lo — liệu buồng trứng có đang gặp vấn đề nghiêm trọng không?

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo của bạn — đặc biệt khi những thay đổi tưởng chừng nhỏ ở vùng bụng dưới lại có thể liên quan đến một cơ quan quan trọng như buồng trứng. Buồng trứng không chỉ sản xuất trứng mà còn tiết ra hormone giới tính, đóng vai trò then chốt trong chu kỳ kinh nguyệt, khả năng sinh sản và cả sức khỏe tổng thể của phụ nữ. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn yên tâm và biết khi nào nên chủ động thăm khám.

Buồng trứng là gì và có chức năng ra sao?

Buồng trứng là hai tuyến nhỏ, nằm hai bên tử cung trong khoang chậu. Mỗi tháng, chúng luân phiên phóng thích một quả trứng trưởng thành (rụng trứng) và đồng thời sản xuất hai hormone chính: estrogen và progesterone. Những hormone này điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, duy trì thai kỳ, bảo vệ xương, tim mạch và ảnh hưởng đến tâm trạng, làn da, thậm chí cả giấc ngủ.

Nói cách khác, buồng trứng không chỉ liên quan đến sinh sản — chúng là trung tâm nội tiết quan trọng của cơ thể phụ nữ suốt từ tuổi dậy thì đến mãn kinh.

Những nguyên nhân phổ biến gây bất thường ở buồng trứng

– Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Tình trạng rối loạn nội tiết khiến nang noãn không phát triển đầy đủ, dẫn đến kinh thưa, tăng cân, mụn và khó thụ thai.
– U nang buồng trứng: Có thể là nang sinh lý (tự mất sau 1–2 chu kỳ) hoặc nang bệnh lý (cần theo dõi hoặc can thiệp).
– Viêm buồng trứng – vòi trứng: Thường do nhiễm trùng ngược dòng từ đường sinh dục, gây đau bụng, sốt, khí hư bất thường.
– Suy buồng trứng sớm: Xảy ra trước tuổi 40, làm giảm dự trữ nang noãn, dẫn đến vô kinh và các triệu chứng mãn kinh sớm.
– Khối u buồng trứng (lành hoặc ác tính): Hiếm gặp ở phụ nữ trẻ, nhưng cần loại trừ nếu có khối bất thường trên siêu âm kèm sụt cân, chướng bụng kéo dài.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Đau bụng dưới âm ỉ hoặc dữ dội, đặc biệt ở một bên, kéo dài trên 2 tuần.
– Chu kỳ kinh thất thường (quá ngắn <21 ngày, quá dài >35 ngày, hoặc mất kinh >3 tháng).
– Chướng bụng, ăn nhanh no, tiểu nhiều mà không rõ nguyên nhân — đây có thể là dấu hiệu của khối u buồng trứng ác tính.
– Khó thụ thai sau 12 tháng quan hệ đều (hoặc 6 tháng nếu trên 35 tuổi).
– Triệu chứng nam hóa như rậm lông, rụng tóc kiểu nam, giọng trầm — gợi ý PCOS nặng hoặc khối u tiết androgen.

Cách chăm sóc và bảo vệ sức khỏe buồng trứng

– Theo dõi chu kỳ kinh đều đặn: Ghi nhật ký kinh giúp phát hiện sớm bất thường.
– Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân làm trầm trọng thêm tình trạng kháng insulin trong PCOS; thiếu cân lại có thể ức chế hoạt động buồng trứng.
– Ăn uống cân bằng, giàu chất xơ và omega-3: Hạn chế đồ ngọt, tinh bột tinh chế để ổn định nội tiết.
– Không tự ý dùng thuốc kích trứng hoặc nội tiết: Việc này có thể làm suy giảm dự trữ buồng trứng nếu không có chỉ định y khoa.
– Siêu âm phụ khoa định kỳ 6–12 tháng/lần, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc ung thư buồng trứng hoặc vú.

Buồng trứng rất nhạy cảm với thay đổi nội tiết, lối sống và di truyền. Nhiều trường hợp bất thường ban đầu chỉ biểu hiện mơ hồ — như kinh nguyệt không đều hay mệt mỏi — nên dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, can thiệp sớm (như điều chỉnh lối sống trong PCOS hay theo dõi u nang) có thể ngăn ngừa vô sinh, rối loạn chuyển hóa hoặc thậm chí ung thư. Nếu bạn đang lo lắng, đừng chần chừ — một buổi khám phụ khoa đơn giản với siêu âm đầu dò và xét nghiệm hormone có thể mang lại câu trả lời rõ ràng và kịp thời.