Âm đạo phụ nữ là gì và có chức năng như thế nào?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý và cũng là thắc mắc phổ biến của nhiều phụ nữ. Âm đạo không chỉ là một phần trong cấu trúc sinh dục nữ mà còn đóng vai trò thiết yếu trong đời sống sinh lý, sinh sản và bảo vệ sức khỏe vùng kín. Tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu tạo, chức năng và cách chăm sóc âm đạo một cách khoa học.
Cấu tạo của âm đạo phụ nữ
Âm đạo là một ống cơ đàn hồi, nối từ âm hộ (bên ngoài) đến cổ tử cung (bên trong), với chiều dài trung bình khoảng 7–10 cm ở phụ nữ trưởng thành — có thể giãn rộng hơn khi quan hệ hoặc sinh nở. Thành âm đạo gồm ba lớp chính:
– Lớp niêm mạc trong cùng: Có cấu trúc dạng nếp gấp, chứa nhiều đầu dây thần kinh và tuyến tiết dịch, giúp tự bôi trơn khi được kích thích.
– Lớp cơ giữa: Gồm cơ trơn vòng và dọc, cho phép co giãn linh hoạt – đặc biệt quan trọng trong quá trình giao hợp và sinh đẻ.
– Lớp mô liên kết ngoài cùng: Chứa mạch máu, thần kinh và mạch bạch huyết, liên kết chặt chẽ với các cơ quan vùng chậu như bàng quang, trực tràng.
Điều đặc biệt là âm đạo không có tuyến nhờn như da – độ ẩm tự nhiên chủ yếu đến từ dịch tiết cổ tử cung và niêm mạc âm đạo, đặc biệt trong giai đoạn rụng trứng hoặc khi hưng phấn.
Chức năng chính của âm đạo
Âm đạo đảm nhận nhiều vai trò sinh học quan trọng:
– Là “cánh cửa” cho quan hệ tình dục: Khi hưng phấn, âm đạo giãn nở và tiết dịch, giúp giảm ma sát và tăng khoái cảm. Các đầu dây thần kinh ở thành âm đạo (đặc biệt ở 1/3 ngoài) rất nhạy cảm, góp phần tạo nên cảm giác thỏa mãn.
– Là con đường cho tinh trùng và em bé: Tinh trùng đi qua âm đạo để lên tử cung và ống dẫn trứng; ngược lại, trong sinh nở, em bé chui qua âm đạo ra ngoài nhờ khả năng co giãn tuyệt vời của nó.
– Dẫn lưu máu kinh: Mỗi tháng, lớp niêm mạc tử cung bong ra và được đẩy ra ngoài qua âm đạo – đây là hiện tượng kinh nguyệt bình thường.
– Hàng rào bảo vệ tự nhiên: Âm đạo duy trì môi trường axit nhẹ (pH ~3.8–4.5) nhờ vi khuẩn có lợi (chủ yếu là Lactobacillus), giúp ức chế vi khuẩn, nấm gây bệnh xâm nhập sâu vào tử cung.
Dấu hiệu bất thường cần lưu ý
Mặc dù âm đạo có khả năng tự làm sạch, nhưng bạn nên đi khám nếu gặp các biểu hiện sau:
– Ra khí hư bất thường: màu xanh, vàng, có mùi hôi, kèm ngứa hoặc rát.
– Chảy máu ngoài chu kỳ kinh: đặc biệt sau quan hệ hoặc sau mãn kinh.
– Đau khi quan hệ hoặc tiểu buốt: có thể là dấu hiệu viêm nhiễm, khô âm đạo hoặc tổn thương.
– Cảm giác nặng vùng chậu hoặc sờ thấy khối bất thường: cần loại trừ sa sinh dục hoặc u vùng chậu.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều phụ nữ chủ quan với các triệu chứng “nhỏ” như ngứa nhẹ hay khí hư hơi khác thường, đến khi viêm lan lên tử cung thì việc điều trị phức tạp hơn rất nhiều.
Cách chăm sóc âm đạo đúng cách
Âm đạo khỏe mạnh không cần “làm sạch sâu” – ngược lại, can thiệp quá mức lại dễ gây mất cân bằng vi sinh:
– Vệ sinh nhẹ nhàng bên ngoài: Chỉ rửa vùng kín bằng nước sạch hoặc dung dịch dịu nhẹ (pH 3.8–4.5), không thụt rửa vào bên trong.
– Mặc đồ thoáng, thấm hút tốt: Ưu tiên quần lót cotton, tránh đồ bó sát hoặc chất liệu tổng hợp giữ ẩm.
– Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su giúp giảm nguy cơ viêm nhiễm và các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
– Khám phụ khoa định kỳ 6–12 tháng/lần: Dù không có triệu chứng, việc tầm soát sớm giúp phát hiện các vấn đề tiềm ẩn như viêm cổ tử cung, HPV hay ung thư.
Âm đạo phụ nữ không chỉ là một “ống dẫn” thụ động mà là cơ quan sống động, linh hoạt và thông minh – vừa hỗ trợ sinh sản, vừa bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh. Hiểu đúng về cấu tạo và chức năng của âm đạo sẽ giúp bạn chăm sóc vùng kín hiệu quả hơn, tránh những can thiệp không cần thiết và giữ gìn sức khỏe sinh sản lâu dài. Nếu có bất kỳ thay đổi nào khiến bạn lo lắng, đừng ngần ngại đi khám – vì “bình thường” ở mỗi người có thể khác nhau, và chỉ bác sĩ mới đánh giá chính xác được.
