Virus RSV có bị lại không?
Đây là câu hỏi rất thường gặp trong phòng khám nhi của tôi, đặc biệt vào mùa lạnh. Nhiều phụ huynh bối rối khi thấy con tái nhiễm các triệu chứng hô hấp dù vừa mới hồi phục. Tôi hiểu nỗi lo đó — và xin chia sẻ rõ ràng ngay sau đây.
Virus RSV có thể tái nhiễm nhiều lần
Chào bạn, tôi xin trả lời thẳng thắn: Virus RSV hoàn toàn có thể bị lại, thậm chí nhiều lần trong đời, kể cả trong cùng một mùa dịch. Khác với một số virus tạo miễn dịch bền vững (như sởi hay thủy đậu), miễn dịch sau nhiễm RSV thường ngắn hạn và không đầy đủ. Điều này giải thích vì sao trẻ nhỏ, người già hoặc người có hệ miễn dịch yếu dễ mắc đi mắc lại.
Trên thực tế, gần như tất cả trẻ em đều đã từng nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc chúng “miễn nhiễm” sau đó. Hệ miễn dịch chỉ ghi nhớ một phần virus, nên khi tiếp xúc lại — đặc biệt với chủng RSV khác — cơ thể vẫn có thể bị tấn công.
Nguyên nhân khiến virus RSV có thể tái nhiễm
– Miễn dịch tự nhiên sau nhiễm RSV không bền vững: Cơ thể tạo kháng thể, nhưng mức độ và thời gian bảo vệ rất hạn chế, thường chỉ kéo dài vài tháng đến một năm.
– Sự đa dạng của chủng virus RSV: Virus RSV có hai nhóm chính là RSV-A và RSV-B, mỗi nhóm lại gồm nhiều phân chủng khác nhau. Nhiễm chủng này không bảo vệ bạn khỏi chủng kia.
– Suy giảm miễn dịch theo tuổi hoặc bệnh nền: Ở người lớn tuổi, trẻ sinh non, hay người mắc bệnh phổi mạn tính, khả năng chống đỡ virus suy giảm, làm tăng nguy cơ tái nhiễm RSV.
– Môi trường lây nhiễm cao: Trường học, nhà trẻ, nơi đông người… là ổ lây virus RSV quen thuộc, khiến khả năng tiếp xúc lặp lại rất cao.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám khi nghi tái nhiễm RSV
Dù tái nhiễm RSV ở người khỏe mạnh thường nhẹ hơn lần đầu, bạn vẫn nên cảnh giác nếu xuất hiện:
– Khó thở, thở nhanh, co kéo cơ liên sườn (đặc biệt ở trẻ nhỏ).
– Sốt cao kéo dài trên 3 ngày hoặc sốt trở lại sau khi đã hết.
– Ho nặng, khò khè, tím tái quanh môi hoặc móng tay.
– Chán ăn, bỏ bú, mệt lả, ít tiểu — dấu hiệu mất nước hoặc suy hô hấp.
– Tái nhiễm RSV ở người có bệnh tim phổi mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch: luôn cần đánh giá y khoa sớm.
Cách phòng ngừa và giảm nguy cơ tái nhiễm RSV
– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng — biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để ngăn lây truyền virus RSV, vốn sống được hàng giờ trên bề mặt.
– Tránh tiếp xúc gần với người đang ho, sổ mũi, nhất là trong mùa cao điểm RSV (thường từ cuối thu đến đầu xuân).
– Không cho trẻ dùng chung khăn, cốc, đồ chơi chưa được khử khuẩn.
– Tiêm vắc xin hoặc sử dụng kháng thể đơn dòng (như nirsevimab) cho trẻ sơ sinh và nhóm nguy cơ cao — đây là bước tiến lớn trong phòng ngừa RSV hiện nay.
– Duy trì dinh dưỡng tốt, ngủ đủ, tiêm phòng đầy đủ các vắc xin khác (cúm, phế cầu…) để hỗ trợ miễn dịch tổng thể.
Virus RSV có bị lại không? — Có, và rất phổ biến. Tuy nhiên, tái nhiễm RSV thường nhẹ hơn, trừ khi bạn thuộc nhóm nguy cơ cao. Quan trọng nhất là không chủ quan, đặc biệt với trẻ nhỏ dưới 6 tháng, người già hoặc người có bệnh lý nền về tim – phổi. Nếu con bạn từng nhập viện vì viêm tiểu phế quản do RSV, hãy trao đổi với bác sĩ về biện pháp dự phòng đặc hiệu cho mùa tới.
Bạn hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ bản thân và gia đình — không phải bằng cách tránh virus mãi mãi (điều gần như bất khả thi), mà bằng hệ miễn dịch khỏe mạnh và thói quen phòng bệnh đúng.
