Viêm da trẻ em có chữa khỏi được không và cách chăm sóc đúng để giảm tái phát?

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của một người cha, người mẹ khi thấy con ngứa ngáy, mất ngủ vì những mảng da đỏ và khô ráp. Viêm da ở trẻ em, đặc biệt là viêm da cơ địa (còn gọi là chàm sữa), là tình trạng rất phổ biến – chiếm tới hơn 20% các ca khám da liễu nhi. Bệnh không lây, nhưng có tính chất mạn tính, dễ tái phát nếu không kiểm soát tốt yếu tố kích ứng.

Nguyên nhân khiến trẻ bị viêm da

– Cơ địa dị ứng: Trẻ có hàng rào bảo vệ da yếu, dễ mất nước và nhạy cảm với tác nhân bên ngoài.
– Di truyền: Nếu bố hoặc mẹ từng bị hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc chàm, nguy cơ trẻ mắc viêm da trẻ em sẽ cao hơn.
– Yếu tố môi trường: Bụi nhà, lông thú cưng, nấm mốc, khói thuốc, xà phòng chứa hương liệu mạnh, vải thô ráp… đều có thể “kích hoạt” đợt bùng phát.
– Thực phẩm gây dị ứng: Sữa bò, trứng, đậu nành, hải sản – dù không phải nguyên nhân chính, nhưng ở một số trẻ, chúng có thể làm nặng thêm triệu chứng.

Trong phòng khám, tôi thường gặp những bé đã gãi đến mức da dày lên, đổi màu, thậm chí nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn xâm nhập qua vết trầy – điều hoàn toàn có thể tránh được nếu chăm sóc đúng từ sớm.

Dấu hiệu nhận biết viêm da ở trẻ nhỏ

– Da khô, ráp, bong vảy – đặc biệt rõ ở má, trán, khuỷu tay, đầu gối.
– Mẩn đỏ, sưng nhẹ, đôi khi phù nề ở vùng da tổn thương.
– Ngứa dữ dội, khiến trẻ bứt rứt, khó ngủ, hay dụi mặt vào vai người lớn.
– Rỉ dịch, đóng vảy tiết nếu gãi nhiều – đây là dấu hiệu viêm cấp, cần can thiệp y tế.
– Vị trí điển hình: Ở trẻ dưới 2 tuổi, tổn thương thường xuất hiện ở mặt và thân; trên 2 tuổi, khuỷu tay, đầu gối, cổ, cổ tay là nơi hay bị nhất.

Cách chăm sóc da giúp kiểm soát viêm da trẻ em hiệu quả

1. Dưỡng ẩm – “vũ khí” số một
– Bôi kem dưỡng ẩm ít nhất 2–3 lần/ngày, ngay sau khi tắm (trong vòng 3 phút).
– Chọn sản phẩm không mùi, không cồn, không paraben, ưu tiên dạng mỡ (ointment) cho da rất khô hoặc nứt nẻ.

2. Tắm rửa đúng cách
– Tắm nước ấm (không quá 37°C), thời gian dưới 10 phút.
– Dùng sữa tắm dành riêng cho da nhạy cảm, pH trung tính.
– Lau khô bằng khăn mềm, thấm nhẹ – tuyệt đối không chà xát.

3. Lựa chọn quần áo và môi trường sống
– Mặc đồ cotton 100%, rộng rãi, thoáng mát.
– Giặt quần áo, chăn ga bằng bột giặt không mùi, xả kỹ.
– Hạn chế tiếp xúc với lông thú, bụi, phấn hoa. Vệ sinh máy lạnh, hút bụi định kỳ.

4. Kiểm soát mồ hôi và nhiệt độ
– Tránh để trẻ ra mồ hôi nhiều – mồ hôi là chất kích ứng tự nhiên.
– Giữ phòng ngủ mát mẻ (24–26°C), độ ẩm 50–60%.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

– Tổn thương lan rộng, rỉ dịch, có mủ hoặc trẻ sốt – dấu hiệu nhiễm trùng da.
– Ngứa dữ dội ảnh hưởng giấc ngủ, ăn uống, sinh hoạt hàng ngày.
– Đã chăm sóc kỹ mà triệu chứng không cải thiện sau 1–2 tuần.
– Gia đình có tiền sử dị ứng nặng (hen, sốc phản vệ).

Lúc này, bác sĩ có thể chỉ định thuốc bôi corticosteroid nhẹ, thuốc ức chế calcineurin, hoặc kháng histamine – tuyệt đối không tự ý dùng thuốc vì da trẻ rất mỏng, dễ hấp thu quá mức.

Viêm da trẻ em tuy không thể “chữa khỏi vĩnh viễn”, nhưng hoàn toàn kiểm soát được nếu bạn kiên trì chăm sóc da đúng cách và loại bỏ yếu tố kích ứng. Nhiều trẻ sẽ đỡ dần theo tuổi, đặc biệt sau 5–7 tuổi, khi hàng rào da trưởng thành hơn. Tuy nhiên, nếu bỏ qua giai đoạn vàng này, bệnh có thể tiến triển thành các biểu hiện dị ứng khác như hen suyễn hay viêm mũi – gọi là “hành trình dị ứng” (allergic march).

Vì vậy, đừng đợi đến khi da bé trầy xước, nhiễm trùng mới tìm đến bác sĩ. Hãy chủ động chăm sóc từ những ngày đầu – vì một làn da khỏe chính là nền tảng cho hệ miễn dịch vững chắc của trẻ.