Trẻ sơ sinh bị nấc cụt có nguy hiểm không và cách xử lý an toàn?
Chào bạn, tôi hiểu cảm giác bất an khi thấy con nhỏ nấc cụt liên tục sau mỗi cữ bú. Xin yên tâm: trẻ sơ sinh bị nấc cụt là hiện tượng rất phổ biến và hầu hết đều lành tính, không gây nguy hiểm. Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến sự chưa hoàn thiện của cơ hoành và hệ tiêu hóa non nớt ở giai đoạn đầu đời.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất vấn đề, nhận biết khi nào cần can thiệp, và cách xử lý an toàn tại nhà.
Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị nấc cụt
– Cơ hoành co thắt không tự chủ: Ở trẻ sơ sinh, cơ hoành – cơ chính điều khiển hô hấp – chưa phát triển đầy đủ, dễ bị kích thích co thắt đột ngột, gây ra tiếng “hic” đặc trưng.
– Nuốt nhiều không khí khi bú: Dù bú mẹ hay bú bình, nếu bé ngậm ti không đúng hoặc bú quá nhanh, không khí dễ lọt vào dạ dày, làm căng phình và kích thích cơ hoành.
– Dạ dày còn nhỏ và nằm ngang: Cấu trúc giải phẫu này khiến thức ăn dễ trào ngược nhẹ, kích thích thần kinh phế vị – một nhánh chi phối hoạt động của cơ hoành.
– Thay đổi nhiệt độ đột ngột hoặc kích thích cảm xúc (như khóc, cười) cũng có thể là yếu tố khởi phát.
Dấu hiệu nấc cụt bình thường và khi nào cần đi khám
Nấc cụt ở trẻ sơ sinh thường tự hết trong vài phút, không kèm theo các biểu hiện bất thường. Tuy nhiên, bạn nên đưa bé đi khám nếu:
– Nấc kéo dài trên 30 phút hoặc xảy ra nhiều lần trong ngày, ảnh hưởng đến giấc ngủ và việc bú.
– Bé bỏ bú, sụt cân, hoặc có dấu hiệu trào ngược nặng (nôn vọt, nôn ra dịch xanh/vàng).
– Kèm theo khó thở, tím tái, sốt hoặc co giật – dù hiếm, nhưng đây là tình huống cấp cứu.
– Nấc xuất hiện ngay từ những giờ đầu sau sinh và không giảm theo thời gian – có thể gợi ý bất thường thần kinh hoặc tiêu hóa bẩm sinh.
Cách xử lý và làm dịu cơn nấc cho trẻ sơ sinh tại nhà
– Cho bé bú tiếp: Một ít sữa mẹ có thể giúp thư giãn cơ hoành và làm dịu cơn nấc.
– Vỗ ợ hơi đúng cách: Sau mỗi cữ bú, bế bé thẳng đứng, nhẹ nhàng vỗ lưng từ dưới lên trên để đẩy khí thừa ra ngoài.
– Giữ ấm vùng bụng: Tránh để bé bị lạnh đột ngột – đặc biệt khi thay tã hoặc tắm.
– Không lay mạnh, dọa nạt hay cho uống nước lạnh: Những biện pháp dân gian này không phù hợp với trẻ sơ sinh và có thể gây hại.
– Đảm bảo tư thế bú đúng: Miệng bé ngậm sâu quầng vú (nếu bú mẹ) hoặc nghiêng bình sao cho sữa luôn đầy núm ti (nếu bú bình) để hạn chế nuốt khí.
Phòng ngừa nấc cụt tái phát ở trẻ sơ sinh
– Chia nhỏ cữ bú: Tránh để bé quá đói rồi bú vội vàng – điều này làm tăng nguy cơ nuốt không khí.
– Tránh để bé khóc quá lâu trước khi bú: Khóc nhiều khiến bé hít vào nhiều khí, dễ gây nấc sau đó.
– Kiểm soát tốc độ bú: Nếu bé bú bình quá nhanh, hãy chọn núm ti có lỗ nhỏ hơn hoặc cho bé nghỉ giữa cữ.
– Theo dõi phản ứng với loại sữa: Với trẻ bú sữa công thức, đôi khi nấc kèm đầy hơi có thể do không dung nạp lactose hoặc protein – cần tham vấn bác sĩ trước khi đổi sữa.
Trẻ sơ sinh bị nấc cụt phần lớn là hiện tượng sinh lý, phản ánh sự non nớt của hệ thần kinh và tiêu hóa – chứ không phải bệnh lý. Tuy nhiên, nếu nấc kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt hoặc đi kèm triệu chứng bất thường, bạn đừng chần chừ mà hãy đưa bé đi khám. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều phụ huynh lo lắng thái quá, nhưng cũng có trường hợp nấc là dấu hiệu sớm của trào ngược dạ dày – thực quản cần can thiệp kịp thời. Hãy quan sát kỹ, chăm sóc nhẹ nhàng, và tin vào bản năng làm cha mẹ của bạn.
