Trẻ bị sởi có nguy hiểm không và cần chăm sóc thế nào?

Con tôi sốt cao mấy ngày nay, người mọc đầy nốt đỏ, ho nhiều và mắt cứ chảy nước. Tôi nghe hàng xóm nói có thể cháu bị sởi, nhưng không rõ bệnh này có nghiêm trọng không, hay chỉ là “phát ban bình thường” như nhiều người vẫn nghĩ. Tôi rất lo lắng, sợ biến chứng mà không biết cách xử trí ra sao.

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn,

Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus measles gây ra, hoàn toàn không phải chỉ là “phát ban thông thường”. Ở trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 5 tuổi hoặc chưa tiêm vắc xin, sởi có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, thậm chí tử vong nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu về bệnh sởi, dấu hiệu nhận biết, cách chăm sóc tại nhà và khi nào cần đưa trẻ đi viện ngay.

Nguyên nhân và diễn tiến của bệnh sởi ở trẻ

– Sởi lây lan mạnh qua đường hô hấp khi trẻ hít phải các giọt bắn từ người bệnh khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện gần.

– Virus sởi rất dễ lây — một người bệnh có thể lây cho 9–10 người chưa có miễn dịch.

– Sau 10–14 ngày ủ bệnh, trẻ bắt đầu sốt, ho, chảy nước mắt, chảy mũi, kèm nổi chấm trắng nhỏ trong miệng (gọi là đốm Koplik – dấu hiệu đặc trưng).

– Khoảng 3–4 ngày sau, phát ban đỏ mịn xuất hiện từ sau tai, lan dần xuống mặt, thân mình và tứ chi. Ban tồn tại 5–6 ngày rồi bay dần, để lại vết thâm da (“vằn da hổ”).

Dấu hiệu cảnh báo biến chứng nguy hiểm cần đi viện ngay

– Trẻ sốt cao liên tục trên 39°C, không hạ dù đã dùng thuốc.

– Khó thở, thở nhanh, co kéo lồng ngực hoặc tím tái.

– Co giật, li bì, lơ mơ hoặc hôn mê — có thể là dấu hiệu viêm não.

– Mắt đỏ đau, sợ ánh sáng, có mủ — cảnh báo viêm giác mạc hoặc loét giác mạc.

– Tiêu chảy nặng, mất nước hoặc ói liên tục.

Tôi từng gặp nhiều trẻ nhập viện muộn với viêm phổi nặng do cha mẹ chủ quan nghĩ “sởi mọc xong là khỏi”. Thực tế, giai đoạn sau khi ban bay mới là lúc nguy cơ biến chứng cao nhất.

Cách chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà an toàn và hiệu quả

– Cách ly trẻ: Tránh tiếp xúc với người khác, đặc biệt phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh và người suy giảm miễn dịch.

– Bù đủ nước và dinh dưỡng: Cho trẻ uống nhiều nước, bú mẹ đầy đủ, ăn thức ăn mềm, dễ tiêu. Thiếu vitamin A làm tăng nguy cơ mù lòa — nên bổ sung theo hướng dẫn bác sĩ.

– Vệ sinh mắt, mũi, miệng: Dùng nước muối sinh lý nhỏ mắt, rửa mũi nhẹ nhàng để giảm khó chịu.

– Không tự ý dùng kháng sinh: Sởi do virus, kháng sinh không có tác dụng trừ khi có bội nhiễm vi khuẩn (do bác sĩ chỉ định).

– Theo dõi sát: Đo nhiệt độ, đếm nhịp thở, quan sát tinh thần trẻ mỗi ngày.

Phòng ngừa sởi: Vắc xin là biện pháp duy nhất hiệu quả

– Vắc xin sởi (thường kết hợp với quai bị và rubella – MMR) được tiêm mũi đầu lúc 12–15 tháng tuổi, mũi nhắc lại lúc 4–6 tuổi.

– Hiệu quả bảo vệ lên đến 97% sau 2 mũi.

– Nếu trẻ chưa tiêm mà tiếp xúc với người bệnh, có thể tiêm vắc xin trong vòng 72 giờ để phòng ngừa, hoặc dùng globulin miễn dịch trong một số trường hợp đặc biệt.

Sởi không phải bệnh “phải trải qua mới lớn”, mà là một bệnh nguy hiểm có thể phòng ngừa hoàn toàn bằng vắc xin. Nếu con bạn đang có triệu chứng nghi ngờ sởi, hãy đưa trẻ đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và hướng dẫn chăm sóc phù hợp. Đừng đợi đến khi biến chứng xuất hiện — vì lúc đó, mọi can thiệp đều trở nên phức tạp và tốn kém hơn rất nhiều.