Thuốc hạ sốt nào an toàn và hiệu quả khi bị sốt?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo khi thấy người thân, đặc biệt là trẻ nhỏ, lên cơn sốt cao. Trong đa số trường hợp, sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể để chống lại nhiễm trùng, và thuốc hạ sốt phổ biến, an toàn nhất hiện nay là paracetamol (acetaminophen). Tuy nhiên, việc chọn thuốc, liều lượng và thời điểm dùng rất quan trọng để tránh tác dụng phụ hoặc che lấp triệu chứng bệnh nền.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn có thể xử trí đúng và an tâm hơn.
Nguyên nhân thường gặp khiến bạn cần dùng thuốc hạ sốt
– Nhiễm virus thông thường (cảm cúm, sốt xuất huyết, tay-chân-miệng…): gây sốt từ 38–40°C, thường tự hết trong 3–5 ngày.
– Nhiễm khuẩn (viêm họng do liên cầu, viêm phổi, viêm tai giữa…): sốt kéo dài, kèm các dấu hiệu nhiễm trùng rõ rệt.
– Phản ứng sau tiêm chủng: sốt nhẹ đến trung bình trong 24–48 giờ đầu.
– Các tình trạng viêm không do nhiễm trùng (viêm khớp, lupus…): sốt dai dẳng, tái phát.
– Say nắng hoặc tăng thân nhiệt ác tính: sốt rất cao (>40°C), cần cấp cứu ngay.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám thay vì chỉ dùng thuốc hạ sốt tại nhà
– Sốt trên 39.5°C ở người lớn hoặc trên 38.5°C ở trẻ dưới 3 tháng tuổi.
– Sốt kéo dài trên 3 ngày không đáp ứng với thuốc.
– Kèm theo co giật, lơ mơ, nôn liên tục, phát ban xuất huyết (chấm đỏ không mất khi ấn).
– Khó thở, đau bụng dữ dội, cổ cứng, hoặc dấu hiệu mất nước (khô môi, tiểu ít, mắt trũng).
– Người có bệnh lý nền (tim, gan, thận, suy giảm miễn dịch) bị sốt — cần theo dõi sát.
Hướng dẫn dùng thuốc hạ sốt an toàn và phòng ngừa biến chứng
– Paracetamol là lựa chọn đầu tay: liều 10–15 mg/kg/lần ở trẻ em, cách nhau 4–6 giờ, tối đa 4 lần/ngày. Ở người lớn: 500–1000 mg/lần, không quá 4 g/ngày.
– Ibuprofen có thể dùng thay thế nếu không có chống chỉ định (loét dạ dày, suy thận, hen): liều 5–10 mg/kg/lần, cách 6–8 giờ.
– Tuyệt đối không dùng aspirin cho trẻ em — nguy cơ hội chứng Reye (suy gan – não cấp tính).
– Kết hợp hạ sốt vật lý: lau mát bằng nước ấm (không dùng nước đá), mặc quần áo thoáng, bù đủ nước và điện giải.
– Không phối hợp nhiều loại hạ sốt cùng lúc nếu không có chỉ định — dễ gây quá liều, tổn thương gan.
Những sai lầm phổ biến khi dùng thuốc hạ sốt mà tôi thường gặp ở phòng khám
– Cho trẻ uống quá liều paracetamol vì nghĩ “uống nhiều thì hạ nhanh” — điều này có thể gây hoại tử gan.
– Dùng thuốc hạ sốt để “phòng” sốt sau tiêm — không cần thiết, chỉ dùng khi trẻ thực sự sốt và khó chịu.
– Nhầm lẫn giữa dạng siro và viên nhai, dẫn đến tính sai liều.
– Tiếp tục cho thuốc dù sốt đã lui, chỉ vì còn mệt — mệt là hậu quả sinh lý, không phải lý do dùng tiếp hạ sốt.
Sốt không phải luôn nguy hiểm, nhưng việc dùng thuốc hạ sốt cần đúng thuốc, đúng liều, đúng thời điểm. Paracetamol vẫn là lựa chọn an toàn hàng đầu nếu bạn tuân thủ hướng dẫn. Tuy nhiên, nếu sốt đi kèm các dấu hiệu bất thường hoặc kéo dài, đừng chần chừ — hãy đi khám để tìm nguyên nhân gốc rễ, chứ không chỉ “dập sốt” tạm thời. Trong nhiều trường hợp tôi gặp, chính sự chậm trễ này đã khiến bệnh tiến triển nặng hơn đáng tiếc.
