Thóp trẻ sơ sinh bình thường như thế nào?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thật – điều mà rất nhiều bậc cha mẹ mới đều trải qua. Tôi hiểu cảm giác bất an khi lần đầu chạm vào vùng mềm trên đầu con và tự hỏi: “Liệu có gì bất thường không?”. Hãy yên tâm, tôi sẽ giải thích rõ từng dấu hiệu bạn quan tâm, dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và tiêu chuẩn nhi khoa hiện nay.

Thóp trẻ sơ sinh bình thường

Thóp là những khoảng trống chưa đóng kín giữa các xương sọ ở trẻ sơ sinh, cho phép hộp sọ giãn nở theo sự phát triển nhanh chóng của não bộ trong năm đầu đời. Trẻ sơ sinh thường có hai thóp chính:

– Thóp trước (thóp lớn): nằm ở giao điểm giữa xương trán và hai xương đỉnh, hình thoi, kích thước trung bình khoảng 1,5–2,5 cm khi sinh.
– Thóp sau (thóp nhỏ): nằm ở giao điểm giữa hai xương đỉnh và xương chẩm, nhỏ hơn nhiều, thường đóng trong 2–3 tháng đầu.

Thóp bình thường có đặc điểm:
– Mềm, phẳng hoặc hơi lõm nhẹ khi trẻ nằm yên.
– Nhấp nhô nhẹ theo nhịp mạch hoặc phồng nhẹ khi trẻ khóc, rặn, ho – đây là hiện tượng sinh lý hoàn toàn bình thường.
– Không sưng, nóng, đỏ, và không gây đau khi chạm nhẹ.

Dấu hiệu đóng thóp sớm ở trẻ sơ sinh

Đóng thóp sớm (craniosynostosis) là tình trạng một hoặc nhiều đường khớp sọ liền lại quá sớm, có thể ảnh hưởng đến hình dạng đầu và sự phát triển não. Dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

– Thóp trước đóng trước 6 tháng tuổi (bình thường đóng lúc 12–18 tháng).
– Đầu trẻ có hình dạng bất thường: méo, dẹt một bên, hoặc dài ra phía trước (kiểu “đầu thuyền”).
– Vòng đầu tăng trưởng chậm hoặc không theo chuẩn biểu đồ tăng trưởng.
– Trẻ có thể quấy khóc nhiều, nôn trớ không rõ nguyên nhân, hoặc phồng thóp liên tục dù không khóc.

Nếu nghi ngờ, cần siêu âm sọ hoặc chụp CT để đánh giá – nhưng đừng quá lo, vì đa số trường hợp đầu hơi méo ở trẻ sơ sinh là do tư thế nằm, không phải do đóng thóp sớm.

Thóp trẻ sơ sinh bị phồng

Thóp phồng nhẹ khi trẻ khóc, rặn táo bón, hoặc ho là bình thường, do tăng áp lực nội sọ tạm thời. Tuy nhiên, nếu thóp luôn phồng dù trẻ đang yên tĩnh, đặc biệt kèm theo:

– Sốt cao
– Nôn vọt
– Bỏ bú, li bì, co giật
– Mắt lác, nhìn xuống (dấu hiệu “mặt hoàng hôn”)

… thì đây có thể là dấu hiệu tăng áp lực nội sọ, liên quan đến viêm màng não, xuất huyết não, hoặc u não. Đây là tình huống cấp cứu, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

Thóp trẻ sơ sinh như thế nào là bình thường

Tôi xin tóm lại để bạn dễ nhớ:
Một thóp bình thường ở trẻ sơ sinh là mềm, phẳng hoặc hơi lõm khi nghỉ, không sưng nóng, không đau, và phồng nhẹ chỉ khi trẻ gắng sức. Kích thước thóp trước lúc sinh dao động từ 0,6–3,6 cm đều có thể chấp nhận được, miễn là vòng đầu phát triển đều và trẻ bú tốt, tăng cân đều, phản xạ tốt.

Vết lõm thóp sau của trẻ sơ sinh

Thóp sau thường rất nhỏ (khoảng 0,5 cm) và đóng rất sớm, nhiều trẻ sinh ra đã gần kín. Do đó, việc bạn thấy vết lõm nhẹ hoặc thậm chí không thấy rõ thóp sau ở tuần thứ 3 là hoàn toàn bình thường. Không cần lo lắng trừ khi đầu trẻ bị biến dạng rõ rệt hoặc vòng đầu không tăng.

Đầu trẻ sơ sinh bình thường

Đầu trẻ sơ sinh có thể hơi méo sau sinh do đi qua ống sinh – điều này thường tự cải thiện trong vài tuần. Đầu bình thường có:

– Hình tròn đối xứng, hoặc hơi dài theo trục trước-sau nếu sinh thường.
– Vòng đầu trung bình lúc sinh: 33–36 cm, tăng khoảng 1–1,5 cm mỗi tháng trong 3 tháng đầu.
– Không có u, bướu cứng, không sưng nóng, và da đầu hồng hào, không bầm tím.

Nếu đầu quá to (macrocephaly) hoặc quá nhỏ (microcephaly) so với chuẩn, cần đánh giá thêm – nhưng một đầu “không hoàn hảo” về hình dáng thường chỉ là vấn đề thẩm mỹ, không ảnh hưởng chức năng.

Sờ vào thóp trẻ sơ sinh có sao không

Bạn hoàn toàn có thể sờ nhẹ vào thóp khi tắm hoặc vuốt ve con – miễn là dùng đầu ngón tay, nhẹ nhàng, không ấn mạnh. Thóp được bảo vệ bởi một lớp màng chắc khỏe (màng nhĩ cứng), không phải “hở não” như nhiều người lầm tưởng. Việc sờ nhẹ không gây tổn thương não.

Tuy nhiên, tránh day ấn, xoa mạnh, hoặc đặt vật nặng lên đầu trẻ. Nếu bạn thấy thóp căng cứng, lõm sâu như hố, hoặc rung động bất thường, hãy đi khám.

Thóp là “cửa sổ” quý giá giúp bác sĩ đánh giá sức khỏe thần kinh và dinh dưỡng của trẻ sơ sinh. Trong đa số trường hợp, những thay đổi nhẹ như lõm khi đói, phồng khi khóc đều là sinh lý. Tuy nhiên, nếu kèm theo triệu chứng toàn thân (sốt, nôn, li bì) hoặc dị dạng đầu rõ rệt, cần can thiệp sớm.

Với bé nhà bạn – 3 tuần tuổi, thóp lõm nhẹ khi nghỉ và phồng khi khóc – rất có thể là bình thường, đặc biệt nếu bé bú tốt, tăng cân đều, và phản xạ nhanh nhẹn. Bạn có thể tiếp tục theo dõi, và đừng ngần ngại đưa con đi khám nếu cảm thấy bất an – vì sự lo lắng của cha mẹ luôn là một dấu hiệu y khoa đáng tin cậy.