Thóp trẻ sơ sinh bao lâu thì liền?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất phổ biến và hoàn toàn dễ hiểu — thóp trẻ sơ sinh là một trong những điểm khiến nhiều cha mẹ lo lắng nhất trong những tháng đầu đời. Tôi xin trả lời ngay: thóp mềm và chưa liền ở trẻ dưới 1 năm tuổi là hoàn toàn bình thường, vì đây là cấu trúc sinh lý giúp não bộ phát triển và hỗ trợ quá trình sinh nở. Tuy nhiên, thời điểm thóp liền, độ lõm, phồng hay rung động có thể phản ánh tình trạng sức khỏe tiềm ẩn, nên cần theo dõi cẩn thận.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về bản chất, thời gian liền thóp, dấu hiệu bất thường và cách chăm sóc phù hợp — dựa trên kinh nghiệm lâm sàng nhiều năm khám và tư vấn cho hàng nghìn gia đình.
Thóp trẻ sơ sinh là gì và có vai trò thế nào?
Thóp (fontanelle) là những khoảng trống giữa các xương sọ chưa khép kín ở trẻ sơ sinh. Chúng được lấp đầy bởi mô liên kết mềm, linh hoạt, cho phép:
– Não bộ phát triển nhanh trong năm đầu đời mà không bị giới hạn bởi hộp sọ cứng.
– Xương sọ co giãn nhẹ trong quá trình sinh thường, giúp em bé chui qua đường sinh dễ dàng hơn.
– Là “cửa sổ” đánh giá tình trạng mất nước, tăng áp lực nội sọ hoặc rối loạn chuyển hóa nếu có bất thường.
Trẻ sơ sinh thường có 2 thóp chính:
– Thóp trước (lớn hơn, hình thoi, nằm ở đỉnh đầu): đóng muộn hơn, thường từ 12–18 tháng tuổi.
– Thóp sau (nhỏ, hình tam giác, gần gáy): thường đóng sớm, trước 2–3 tháng tuổi.
Nguyên nhân thóp trẻ sơ sinh chậm liền hoặc bất thường
Mặc dù thời gian liền thóp có thể khác nhau giữa các bé, nhưng một số yếu tố có thể làm thóp đóng quá sớm hoặc quá muộn, bao gồm:
– Đóng sớm (craniosynostosis): do dị tật bẩm sinh khiến xương sọ dính liền trước thời hạn, có thể ảnh hưởng đến hình dạng đầu và sự phát triển não.
– Đóng muộn: thường gặp ở trẻ sinh non, suy dinh dưỡng, thiếu vitamin D hoặc canxi, hoặc mắc các bệnh như còi xương, suy giáp bẩm sinh, hội chứng Down.
– Thóp phồng khi trẻ đang yên tĩnh: có thể là dấu hiệu tăng áp lực nội sọ (do viêm màng não, xuất huyết não…).
– Thóp lõm sâu kèm bỏ bú, ít tiểu: cảnh báo mất nước nặng.
Dấu hiệu bất thường cần đưa trẻ đi khám ngay
Bạn nên đưa bé đến bác sĩ nhi nếu thấy bất kỳ dấu hiệu sau:
– Thóp phồng căng dù trẻ đang nằm yên, không quấy khóc.
– Thóp lõm sâu kèm môi khô, mắt trũng, tiểu ít (<6 lần/ngày).
– Đầu bé biến dạng bất thường (dẹt một bên, dài ra, gồ ghề).
– Trẻ chậm phát triển, ít tương tác, bú kém, nôn trớ nhiều.
– Thóp vẫn rộng và mềm sau 18 tháng tuổi mà không có dấu hiệu thu nhỏ.
Cách chăm sóc và theo dõi thóp đúng cách tại nhà
Nhiều cha mẹ lo lắng nên tránh chạm vào vùng thóp, nhưng thực tế thóp được bảo vệ bởi lớp màng chắc, bạn có thể gội đầu, vuốt ve nhẹ nhàng mà không gây hại. Một số lưu ý:
– Không cần bổ sung canxi/vitamin D bừa bãi: chỉ dùng theo chỉ định bác sĩ sau khi đánh giá tổng thể.
– Tắm nắng sáng sớm (trước 9 giờ) giúp da tổng hợp vitamin D tự nhiên.
– Theo dõi cân nặng, chiều dài và mốc vận động (lẫy, ngồi, bò…) để đánh giá phát triển toàn diện.
– Đổi tư thế nằm thường xuyên để tránh bẹp đầu, đồng thời giúp thóp phát triển đều.
Thóp trẻ sơ sinh là cấu trúc sinh lý quan trọng, và việc nó mềm, lõm nhẹ trong năm đầu đời là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, thời gian liền thóp, hình dạng và tính chất bề mặt có thể là “tấm gương” phản ánh sức khỏe tổng thể của bé. Trong phòng khám, tôi thường khuyên phụ huynh: đừng quá lo khi thấy thóp mềm, nhưng cũng đừng chủ quan nếu có dấu hiệu bất thường kèm theo. Việc theo dõi định kỳ và khám sớm khi nghi ngờ sẽ giúp phát hiện kịp thời các vấn đề tiềm ẩn — từ thiếu vi chất đến dị tật thần kinh.
