Thóp phồng ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ nỗi lo lắng rất thực tế mà nhiều phụ huynh gặp phải. Thóp phồng – hay còn gọi là thóp căng, phồng lên khi trẻ đang yên tĩnh – không phải lúc nào cũng bình thường, và trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo tăng áp lực nội sọ, cần được đánh giá y khoa kịp thời.
Nguyên nhân khiến thóp phồng ở trẻ sơ sinh
Thóp là vùng mềm trên đầu trẻ sơ sinh, nơi các xương sọ chưa liền lại hoàn toàn. Bình thường, thóp sẽ phẳng hoặc hơi lõm nhẹ khi trẻ nằm yên. Tuy nhiên, nếu thóp phồng, căng cứng ngay cả khi trẻ không khóc hay rặn, đó có thể là biểu hiện của:
– Tăng áp lực nội sọ: do viêm màng não, xuất huyết não, u não hoặc rối loạn tuần hoàn dịch não tủy.
– Mất nước nặng: ngược lại, thóp lõm sâu thường gặp khi mất nước, nhưng trong một số rối loạn điện giải phức tạp, thóp cũng có thể phản ứng bất thường.
– Sốt cao kéo dài: đôi khi làm giãn mạch máu não, dẫn đến tăng áp lực tạm thời.
– Dị tật bẩm sinh liên quan đến hệ thần kinh trung ương, như não úng thủy (hydrocephalus).
Lưu ý: thóp tạm thời phồng lên khi trẻ khóc, ho hay rặn là hiện tượng sinh lý hoàn toàn bình thường.
Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám ngay
Bạn nên đưa bé đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu thóp phồng đi kèm bất kỳ triệu chứng nào sau:
– Trẻ sốt cao, quấy khóc liên tục, bỏ bú hoặc nôn trớ nhiều.
– Co giật, li bì, khó đánh thức hoặc phản ứng chậm với kích thích.
– Mắt nhìn lệch, trợn ngược, hoặc có dấu hiệu “mặt trăng lưỡi liềm” (mống mắt bị đẩy xuống dưới do áp lực nội sọ tăng).
– Thóp căng cứng, không xẹp lại dù trẻ đã ngừng khóc từ lâu.
Tôi từng gặp không ít trường hợp viêm màng não ở trẻ dưới 6 tháng tuổi chỉ khởi phát bằng thóp phồng và sốt nhẹ – nếu chần chừ, hậu quả có thể rất nặng nề.
Cách theo dõi và chăm sóc trẻ có thóp phồng
Nếu thóp chỉ nhẹ nhàng phồng khi trẻ vận động và trở lại bình thường khi nghỉ ngơi, bạn có thể theo dõi tại nhà:
– Theo dõi sát diễn biến: ghi lại thời điểm thóp phồng, có kèm sốt, nôn, thay đổi hành vi không.
– Giữ trẻ đủ nước, bú mẹ đầy đủ, tránh để trẻ quá nóng hoặc mất nước.
– Không ấn, day mạnh vào thóp – vùng này rất nhạy cảm và dễ tổn thương.
– Đưa trẻ đi khám định kỳ để bác sĩ đánh giá sự phát triển của thóp và vòng đầu.
Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hạ sốt hay kháng sinh khi chưa có chẩn đoán rõ ràng.
Khi nào thóp phồng là bình thường?
Thóp phồng tạm thời là hiện tượng sinh lý nếu xảy ra trong các tình huống sau:
– Trẻ đang khóc to, ho mạnh, rặn khi đi tiêu.
– Trẻ vừa vận động mạnh hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
– Sau khi bú no, do tăng áp lực ổ bụng lan lên.
Trong những trường hợp này, thóp sẽ xẹp lại trong vòng vài giây đến 1–2 phút sau khi trẻ trở lại trạng thái yên tĩnh.
Thóp phồng ở trẻ sơ sinh không nên xem nhẹ, đặc biệt nếu xuất hiện khi trẻ đang ngủ hoặc nằm yên. Đây có thể là dấu hiệu sớm của bệnh lý thần kinh nghiêm trọng, trong đó viêm màng não và não úng thủy là hai nguyên nhân cần loại trừ hàng đầu. Tôi luôn khuyên phụ huynh: khi nghi ngờ, hãy đi khám sớm hơn là chờ đợi – vì can thiệp kịp thời có thể cứu sống trẻ và ngăn ngừa di chứng vĩnh viễn.
