Thông liên nhĩ là gì?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của một phụ huynh khi nghe con mình có dị tật tim ngay từ những ngày đầu đời. Thông liên nhĩ (hay còn gọi là atrial septal defect – ASD) thực chất là một lỗ hở bất thường trên vách ngăn giữa hai buồng tim phía trên – tâm nhĩ phải và tâm nhĩ trái. Bình thường, vách này phải kín hoàn toàn sau khi trẻ chào đời để đảm bảo máu giàu oxy và máu nghèo oxy không trộn lẫn. Khi còn lỗ thông, máu sẽ rò từ nhĩ trái sang nhĩ phải, làm tăng gánh nặng cho tim phải và phổi – và về lâu dài, có thể dẫn đến suy tim hoặc tăng áp động mạch phổi nếu không được theo dõi hoặc điều trị kịp thời.
Nguyên nhân và cơ chế hình thành thông liên nhĩ
– Dị tật bẩm sinh: ASD xảy ra do sự phát triển không đầy đủ của vách liên nhĩ trong giai đoạn bào thai (thường từ tuần 4–8 của thai kỳ).
– Yếu tố di truyền: Một số trường hợp liên quan đến hội chứng Down, Holt-Oram hoặc tiền sử gia đình có dị tật tim.
– Ảnh hưởng môi trường: Mẹ mắc rubella, đái tháo đường không kiểm soát, hoặc dùng thuốc không phù hợp trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ.
– Lỗ bầu dục tồn lưu (PFO): Đây là dạng thông liên nhĩ sinh lý bình thường ở thai nhi, thường đóng lại sau sinh. Nếu không đóng, đôi khi bị nhầm với ASD thật, nhưng PFO thường ít gây triệu chứng hơn.
Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa tim
– Thở nhanh, dễ mệt khi bú hoặc vận động – đặc biệt ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi.
– Da xanh tái nhẹ, chậm tăng cân, hay bị viêm phổi tái diễn.
– Tim đập nhanh, tiếng thổi tim phát hiện qua khám lâm sàng.
– Ở người lớn: Mệt mỏi kéo dài, khó thở khi gắng sức, rối loạn nhịp tim (như rung nhĩ), thậm chí đột quỵ do cục máu đông đi qua lỗ thông.
Lưu ý: Nhiều trẻ nhỏ không có triệu chứng rõ ràng, chỉ được phát hiện tình cờ khi siêu âm tim trong các đợt khám sức khỏe định kỳ.
Các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện nay
– Siêu âm tim (echocardiography): Là tiêu chuẩn vàng để xác định vị trí, kích thước lỗ thông và đánh giá ảnh hưởng lên chức năng tim.
– Điện tâm đồ và X-quang ngực: Hỗ trợ phát hiện dấu hiệu phì đại nhĩ phải, thất phải hoặc tăng tưới máu phổi.
– Thông tim: Ít dùng hơn, chỉ khi cần đo áp lực buồng tim hoặc can thiệp bít lỗ.
– Điều trị:
• Với lỗ nhỏ (<5 mm) ở trẻ dưới 2 tuổi: có thể tự đóng theo thời gian – cần theo dõi định kỳ.
• Lỗ lớn hoặc gây triệu chứng: bít bằng dụng cụ qua da (không cần mổ mở) hoặc phẫu thuật vá lỗ nếu vị trí phức tạp.
• Hầu hết trẻ được can thiệp sớm đều phát triển bình thường, không để lại di chứng.
Hướng dẫn chăm sóc và theo dõi sau chẩn đoán
– Không hạn chế vận động nếu lỗ nhỏ và không có triệu chứng – trẻ vẫn có thể chơi, học như bạn bè.
– Tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là cúm và phế cầu, để tránh nhiễm trùng làm nặng thêm gánh tim.
– Khám tim định kỳ 6–12 tháng/lần để theo dõi tiến triển, kể cả khi chưa can thiệp.
– Tránh mang thai sớm ở nữ giới có ASD chưa điều trị, vì thai kỳ làm tăng gánh tim – cần tư vấn chuyên khoa trước khi lập kế hoạch.
Thông liên nhĩ là dị tật tim bẩm sinh khá phổ biến và hầu hết có tiên lượng tốt nếu được phát hiện và quản lý đúng cách. Nhiều trẻ sau khi bít lỗ thông đã sống khỏe mạnh suốt đời mà không cần thuốc. Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu lỗ thông lớn hoặc có triệu chứng – can thiệp kịp thời sẽ giúp tránh biến chứng nghiêm trọng về sau. Hãy giữ liên lạc chặt chẽ với bác sĩ tim mạch nhi để có kế hoạch theo dõi phù hợp cho con bạn.
