Tay chân miệng là gì?
Chào bạn! Tôi hiểu sự lo lắng của bạn khi thấy con có những dấu hiệu bất thường như vậy. Tay chân miệng là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất ở trẻ dưới 5 tuổi. Đặc trưng của bệnh là sốt, mệt mỏi và nổi các bóng nước ở tay, chân, miệng – tuy lành tính trong đa số trường hợp, nhưng một số chủng virus có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi sát.
Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng
Bệnh tay chân miệng chủ yếu do các chủng virus thuộc nhóm Enterovirus, trong đó hai tác nhân thường gặp nhất là:
– Coxsackievirus A16: Gây bệnh nhẹ, thường tự khỏi sau 7–10 ngày.
– Enterovirus 71 (EV71): Có khả năng xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não hoặc suy hô hấp.
Virus lây lan rất dễ qua: – Tiếp xúc trực tiếp với nước bọt, dịch từ mụn nước hoặc phân của người bệnh.
– Dùng chung đồ dùng cá nhân, đồ chơi, khăn lau…
– Hít phải giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi.
Đáng lưu ý là trẻ có thể lây bệnh ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng, khiến việc kiểm soát lây nhiễm trở nên khó khăn, đặc biệt trong môi trường nhà trẻ, mẫu giáo.
Triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng
Thông thường, triệu chứng xuất hiện sau 3–7 ngày kể từ khi nhiễm virus và diễn biến qua hai giai đoạn chính:
– Giai đoạn khởi phát (1–2 ngày đầu): Sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, đau họng, quấy khóc (ở trẻ nhỏ). Nhiều phụ huynh ban đầu nhầm với cảm cúm thông thường.
– Giai đoạn toàn phát: Xuất hiện các mụn nước nhỏ, không ngứa, không đau ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối, mông và đặc biệt là trong khoang miệng – nơi gây đau rát, khiến trẻ bỏ ăn, chảy dãi nhiều.
Tôi từng gặp nhiều trẻ chỉ vì vài nốt loét trong miệng mà không chịu bú, dẫn đến mất nước và suy nhược nhanh chóng.
Dấu hiệu cảnh báo bệnh trở nặng – cần đi viện ngay
Mặc dù đa số ca tay chân miệng tự khỏi, khoảng 1–2% trường hợp có thể tiến triển nặng, đặc biệt ở trẻ dưới 3 tuổi. Bạn cần đưa con đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu thấy:
– Sốt cao liên tục trên 39°C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
– Trẻ giật mình, hốt hoảng, ngủ không yên, hoặc gọi không phản ứng.
– Run tay chân, đi đứng loạng choạng, yếu cơ.
– Nôn ói liên tục, thở nhanh, khó thở.
– Da nổi bông tím, lạnh đầu chi – dấu hiệu suy tuần hoàn.
Những biểu hiện này phản ánh tình trạng xâm lấn thần kinh hoặc rối loạn chức năng tim mạch, cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa tại nhà
Hiện không có thuốc đặc trị cho tay chân miệng – điều trị chủ yếu là hỗ trợ và theo dõi:
– Giữ vệ sinh: Rửa tay thường xuyên cho cả trẻ và người chăm sóc; khử khuẩn đồ chơi, bề mặt tiếp xúc.
– Chế độ ăn uống: Cho trẻ ăn thức mềm, mát, dễ nuốt; tránh đồ chua, cay, nóng làm kích ứng niêm mạc miệng.
– Bù đủ nước: Dù trẻ đau miệng, vẫn cần đảm bảo lượng dịch vào để tránh mất nước.
– Theo dõi sát: Đo nhiệt độ, quan sát tinh thần và các dấu hiệu bất thường mỗi 4–6 giờ.
– Cách ly: Trẻ nên nghỉ học ít nhất 10 ngày kể từ khi khởi phát để tránh lây lan.
Lưu ý: Không tự ý dùng kháng sinh – vì đây là bệnh do virus, kháng sinh không có tác dụng và còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
Tay chân miệng là bệnh do virus, thường lành tính nhưng tiềm ẩn nguy cơ biến chứng thần kinh nếu do chủng EV71 gây ra. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo và chăm sóc đúng cách tại nhà đóng vai trò then chốt trong phòng ngừa hậu quả nghiêm trọng. Nếu con bạn đang có nốt loét trong miệng kèm sốt, hãy theo dõi sát trong 48 giờ đầu – và đừng ngần ngại đưa đi khám nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về tinh thần hay hô hấp.
