Phát ban sau sốt có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi thấy con xuất hiện mẩn đỏ sau cơn sốt — điều này rất thường gặp, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Trong nhiều trường hợp, phát ban sau sốt là dấu hiệu cơ thể đang hồi phục sau nhiễm vi-rút lành tính, như sốt ban đào. Tuy nhiên, cũng có những tình huống phát ban là biểu hiện của bệnh lý nghiêm trọng hơn, cần can thiệp y tế kịp thời. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn có thể nhận biết và xử trí phù hợp.
Nguyên nhân thường gặp gây phát ban sau sốt
Phát ban xuất hiện sau khi sốt giảm thường liên quan đến phản ứng miễn dịch của cơ thể với vi-rút. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
– Sốt ban đào (Roseola): Do vi-rút HHV-6, thường gặp ở trẻ 6 tháng – 3 tuổi. Trẻ sốt cao đột ngột 3–5 ngày, sau khi hạ sốt thì ban hồng, phẳng, không ngứa xuất hiện từ ngực lan ra tay chân và tự lặn sau 1–2 ngày.
– Sốt xuất huyết: Do vi-rút Dengue. Ban thường xuất hiện ở ngày thứ 3–7 của bệnh, có thể kèm theo chảy máu chân răng, nốt xuất huyết dưới da, đau cơ, đau hốc mắt. Đây là tình trạng nguy hiểm, cần theo dõi sát.
– Sởi: Ban đỏ dạng dát sẩn, nổi thành mảng, bắt đầu từ mặt rồi lan xuống thân và tay chân, kèm theo ho, chảy nước mũi, mắt đỏ. Sởi có thể dẫn đến viêm phổi, viêm não nếu không điều trị kịp thời.
– Thủy đậu: Ban bắt đầu là nốt sẩn đỏ, nhanh chóng chuyển thành mụn nước trong, gây ngứa, sau đó đóng vảy. Bệnh lây lan mạnh và có thể gây biến chứng ở người lớn hoặc trẻ suy giảm miễn dịch.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Mặc dù đa số các trường hợp phát ban sau sốt là lành tính, bạn không nên chủ quan nếu thấy các dấu hiệu sau:
– Sốt kéo dài trên 5–7 ngày hoặc tái sốt sau khi đã hạ.
– Ban lan nhanh, kèm theo mụn nước, bầm tím, hoặc xuất huyết dưới da.
– Trẻ mệt lả, bỏ bú, nôn nhiều, co giật, lơ mơ hoặc khó thở.
– Cổ cứng, đau đầu dữ dội (có thể gợi ý viêm màng não).
– Ban gây ngứa dữ dội, sưng nề mặt/môi, khó thở — đây có thể là phản ứng dị ứng nặng.
Trong phòng khám, tôi từng gặp không ít phụ huynh chủ quan với “ban sau sốt”, đến khi trẻ mệt lả, tiểu ít, chân tay lạnh mới đưa đi — lúc đó đã vào giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết.
Hướng dẫn chăm sóc tại nhà và phòng ngừa
Nếu trẻ tỉnh táo, ăn uống tốt, ban không lan nhanh và không kèm triệu chứng nặng, bạn có thể chăm sóc tại nhà theo các nguyên tắc sau:
– Hạ sốt đúng cách: Dùng paracetamol theo cân nặng, tránh aspirin hoặc ibuprofen trong nghi ngờ sốt xuất huyết.
– Vệ sinh da nhẹ nhàng: Tắm nước ấm, không chà xát. Mặc quần áo cotton rộng, thấm hút mồ hôi.
– Bù nước đầy đủ: Cho trẻ uống oresol, nước dừa, sữa hoặc nước trái cây để tránh mất nước.
– Theo dõi sát: Đo nhiệt độ, đếm số lần đi tiểu, quan sát màu sắc da và tinh thần trẻ mỗi 4–6 giờ.
– Không tự ý dùng kháng sinh hay thuốc bôi ngoài da khi chưa có chỉ định.
Để phòng ngừa, hãy đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ (sởi – quai bị – rubella, thủy đậu) và tránh muỗi đốt trong mùa dịch sốt xuất huyết.
Phát ban sau sốt ở trẻ phần lớn là lành tính và tự khỏi, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng như sốt xuất huyết hay sởi. Đừng chỉ nhìn vào ban — hãy quan sát toàn trạng của trẻ. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về tinh thần, tuần hoàn hoặc hô hấp, bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Việc chẩn đoán sớm và theo dõi đúng cách có thể ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, thậm chí cứu sống trẻ.
