Nốt sởi là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ lo lắng của mình. Nốt sởi là một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh sởi – một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus measles gây ra. Những nốt này thường xuất hiện sau giai đoạn sốt, ho, chảy nước mắt và viêm kết mạc, và có thể lan nhanh từ mặt xuống toàn thân. Mặc dù phần lớn trường hợp sởi ở trẻ em diễn biến lành tính, nhưng bệnh vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi sát sao.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu về bản chất, cách nhận biết và xử trí khi gặp phải tình trạng này.
Nguyên nhân và đặc điểm của nốt sởi
– Do virus sởi (measles virus) thuộc họ Paramyxoviridae, lây lan mạnh qua đường hô hấp khi tiếp xúc với dịch tiết từ người bệnh (ho, hắt hơi).
– Nốt sởi không phải là mụn hay dị ứng, mà là phản ứng viêm mạch máu dưới da do virus tấn công hệ miễn dịch.
– Ban sởi thường bắt đầu từ sau tai, lan ra mặt, cổ rồi xuống ngực, bụng và tứ chi trong vòng 24–48 giờ.
– Đặc điểm nhận dạng: các dát đỏ (macules) nhỏ, phẳng hoặc hơi gồ nhẹ, có thể nhập lại thành mảng lớn, không ngứa hoặc ngứa nhẹ.
– Khi ban bay đi (sau 5–7 ngày), da thường để lại vết thâm hoặc bong vảy mịn, khác với ban do sốt phát ban thông thường.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu thấy các biểu hiện sau kèm theo nốt sởi:
– Sốt cao liên tục trên 39°C, không đáp ứng thuốc hạ sốt.
– Khó thở, thở nhanh, co kéo cơ liên sườn – dấu hiệu viêm phổi.
– Trẻ lơ mơ, co giật, nôn nhiều – có thể là viêm não do sởi.
– Mắt đỏ đau, sợ ánh sáng, giảm thị lực – cảnh báo viêm giác mạc hoặc viêm thần kinh thị giác.
– Ban sởi xuất hiện nhưng không theo trình tự lan từ trên xuống, hoặc kèm theo xuất huyết dưới da – cần loại trừ các bệnh lý nặng khác như sốt xuất huyết hoặc ban xuất huyết giảm tiểu cầu.
Cách chăm sóc và điều trị tại nhà khi bị sởi
– Không có thuốc đặc trị virus sởi, nên điều trị chủ yếu là hỗ trợ và giảm triệu chứng:
– Hạ sốt bằng paracetamol (tránh ibuprofen hoặc aspirin ở trẻ nhỏ).
– Bù đủ nước và điện giải, ưu tiên sữa, oresol, nước trái cây.
– Vệ sinh mắt, mũi bằng nước muối sinh lý 0,9%.
– Giữ phòng thoáng, tránh gió lùa nhưng không kiêng tắm – vệ sinh da sạch sẽ giúp ngừa bội nhiễm.
– Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh nếu không có dấu hiệu bội nhiễm (viêm tai, viêm phổi…).
– Cách ly trẻ ít nhất 4 ngày kể từ khi ban mọc để tránh lây cho người khác, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ chưa tiêm vaccine.
Phòng ngừa sởi hiệu quả: vai trò của vaccine
– Vaccine sởi (thường phối hợp trong mũi MMR: sởi – quai bị – rubella) là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, với hiệu lực bảo vệ lên tới 97% sau 2 mũi.
– Lịch tiêm chuẩn:
– Mũi 1: lúc 9 tháng tuổi.
– Mũi 2: lúc 18 tháng tuổi hoặc trước khi vào lớp 1.
– Người lớn chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm đủ 2 mũi cũng nên tiêm nhắc lại, nhất là phụ nữ dự định mang thai.
– Trong ổ dịch, trẻ từ 6–9 tháng tuổi có thể được tiêm sớm 1 mũi (nhưng vẫn phải tiêm lại đủ 2 mũi theo lịch).
Nốt sởi là biểu hiện điển hình của một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vaccine. Dù đa số trường hợp hồi phục tốt, biến chứng của sởi như viêm phổi, viêm não hay suy dinh dưỡng sau bệnh có thể đe dọa tính mạng, đặc biệt ở trẻ suy dinh dưỡng hoặc chưa tiêm chủng. Vì vậy, nếu nghi ngờ con bạn bị sởi, hãy theo dõi sát, chăm sóc đúng cách và đừng ngần ngại đi khám sớm – can thiệp kịp thời luôn là chìa khóa để tránh hậu quả đáng tiếc.
