Nổi đẹn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy hiểm không?
Chào bạn,
Hiện tượng bạn mô tả rất có thể là nổi đẹn – một tình trạng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đây thường là biểu hiện của nhiễm nấm Candida albicans trong khoang miệng (còn gọi là tưa lưỡi), chứ không phải “ đẹn” theo cách hiểu dân gian. May mắn là đa số trường hợp lành tính và đáp ứng tốt với điều trị nếu được phát hiện sớm.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, cách xử trí và khi nào cần đưa bé đi khám.
Nguyên nhân phổ biến gây nổi đẹn ở trẻ
– Nhiễm nấm Candida: Đây là thủ phạm chính. Nấm này vốn tồn tại tự nhiên trong cơ thể nhưng có thể phát triển quá mức khi hệ miễn dịch non nớt của trẻ chưa đủ mạnh, hoặc do dùng kháng sinh kéo dài.
– Vệ sinh miệng kém: Dù trẻ sơ sinh chưa mọc răng, việc lau miệng sau bú không đúng cách có thể tạo điều kiện cho nấm bám và phát triển.
– Lây từ mẹ: Trong quá trình sinh thường hoặc cho con bú, nếu mẹ bị nhiễm nấm ở đầu ti (viêm vú do nấm), bé có thể bị lây.
– Sử dụng núm vú giả, bình sữa không sạch: Dụng cụ ăn uống chưa được tiệt trùng kỹ cũng là nơi trú ngụ lý tưởng cho nấm.
Dấu hiệu nhận biết nổi đẹn và khi nào cần đi khám
– Mảng trắng sữa bám chặt trên lưỡi, lợi, vòm họng – không lau sạch được bằng khăn mềm (khác với cặn sữa thông thường).
– Trẻ bỏ bú, quấy khóc khi ăn, chảy nước dãi nhiều hơn bình thường.
– Nứt nẻ, đỏ ở khóe miệng hoặc mẹ thấy đau rát đầu ti khi cho bú (dấu hiệu lây ngược).
Bạn nên đưa bé đi khám nếu:
– Triệu chứng kéo dài trên 2–3 ngày dù đã vệ sinh kỹ.
– Bé sốt, sụt cân, hoặc có dấu hiệu mất nước (ít tè, khô môi).
– Mảng trắng lan rộng ra họng hoặc kèm theo mùi hôi khó chịu.
Cách xử trí và chăm sóc tại nhà an toàn
– Vệ sinh miệng nhẹ nhàng: Dùng gạc mềm thấm nước muối sinh lý 0,9% hoặc dung dịch natri bicarbonate (pha 1 thìa cà phê baking soda với 240ml nước ấm) để lau nhẹ lưỡi và niêm mạc miệng cho bé 2–3 lần/ngày.
– Tiệt trùng dụng cụ ăn uống: Bình sữa, núm vú, thìa… cần được luộc hoặc hấp sau mỗi lần dùng.
– Mẹ cũng cần điều trị đồng thời nếu có dấu hiệu nấm đầu ti: giữ ti khô ráo, bôi thuốc chống nấm theo chỉ định bác sĩ.
– Không tự ý dùng thuốc kháng nấm (như Nystatin) mà không có hướng dẫn – liều lượng sai có thể gây kích ứng hoặc kháng thuốc.
Phòng ngừa tái phát như thế nào?
– Luôn rửa tay trước khi chăm sóc bé hoặc cho bú.
– Tránh hôn trực tiếp vào miệng trẻ, nhất là khi người lớn đang bị nấm miệng.
– Không chấm mật ong, nước cam hay các “mẹo dân gian” vào lưỡi bé – vừa không hiệu quả, vừa có thể gây ngộ độc (đặc biệt với trẻ dưới 1 tuổi).
– Cho bé bú đủ cữ, tránh để miệng bé khô lâu – nước bọt có tác dụng tự nhiên ức chế nấm.
Nổi đẹn ở trẻ nhỏ phần lớn là do nhiễm nấm Candida – lành tính nhưng dễ tái phát nếu không xử lý đúng cách. Điều quan trọng là phân biệt được với cặn sữa thông thường và không chủ quan bỏ qua các dấu hiệu bất thường. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bé bị suy dinh dưỡng do mẹ nhầm tưởng “chỉ là đẹn” nên để kéo dài đến cả tháng. Vì vậy, nếu nghi ngờ, bạn đừng ngần ngại đưa bé đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
