Trẻ sơ sinh thở nhanh nhưng không sốt – có đáng lo không?
Chào bạn,
Trẻ sơ sinh thở nhanh nhưng không sốt có thể là biểu hiện sinh lý bình thường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý hô hấp như viêm phổi, suy tim, hoặc rối loạn chuyển hóa. Việc đánh giá cần dựa trên tần số thở, dấu hiệu kèm theo và tình trạng tổng quát của trẻ. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu khi nào cần lo lắng và khi nào có thể yên tâm.
Nhịp thở bình thường ở trẻ sơ sinh là bao nhiêu?
Ở trẻ sơ sinh (dưới 2 tháng tuổi), nhịp thở bình thường dao động từ 40–60 lần/phút khi trẻ đang nghỉ ngơi hoặc ngủ. Tuy nhiên, nhịp thở của trẻ sơ sinh vốn không đều, có thể nhanh lên khi khóc, bú, hoặc trong giấc ngủ REM (giai đoạn ngủ mơ).
Điều quan trọng là đếm nhịp thở khi trẻ đang yên tĩnh, không khóc, không bú – tốt nhất là khi trẻ ngủ. Nếu bạn đếm được trên 60 lần/phút trong ít nhất 1 phút, đó có thể là thở nhanh bất thường và cần theo dõi sát.
Trẻ sơ sinh thở nhanh nhưng không sốt – có thể do đâu?
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ thở nhanh mà không kèm sốt, bao gồm:
– Viêm phổi không điển hình: Ở trẻ nhỏ, viêm phổi có thể không gây sốt, thậm chí thân nhiệt còn hạ. Thay vào đó, trẻ biểu hiện bằng thở nhanh, bỏ bú, mệt lả, hoặc rút lõm lồng ngực.
– Suy tim bẩm sinh: Một số dị tật tim khiến tim không bơm máu hiệu quả, dẫn đến thiếu oxy và trẻ phải thở nhanh để bù.
– Rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm toan: Tình trạng này làm tăng nhu cầu thông khí, khiến trẻ thở nhanh dù phổi hoàn toàn bình thường.
– Hội chứng ngưng thở – thở nhanh luân phiên: Thường gặp ở trẻ sinh non, do trung tâm điều hòa hô hấp chưa trưởng thành.
– Thở nhanh sinh lý: Trẻ sơ sinh có lồng ngực mềm, cơ hô hấp yếu nên dễ thở nhanh khi kích thích – nhưng sẽ ổn định khi yên tĩnh.
Dấu hiệu cảnh báo viêm phổi hoặc bệnh lý hô hấp nặng ở trẻ sơ sinh
Bạn nên đưa trẻ đi khám ngay nếu thấy bất kỳ dấu hiệu sau:
– Thở ≥ 60 lần/phút khi trẻ đang yên tĩnh.
– Rút lõm lồng ngực (phần dưới xương ức hoặc giữa các xương sườn lõm sâu vào khi hít vào).
– Khó bú hoặc bỏ bú, tím tái quanh môi/mũi, da xanh tái.
– Thở khò khè, rên rỉ, hoặc ngưng thở từng cơn.
– Mệt lả, li bì, hoặc kích thích bất thường.
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều trẻ dưới 2 tháng tuổi nhập viện vì viêm phổi mà không hề sốt, chỉ biểu hiện bằng thở nhanh và bú kém. Đây là lý do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa thở nhanh đơn độc vào tiêu chuẩn chẩn đoán viêm phổi ở trẻ nhỏ.
Trẻ sơ sinh thở nhanh khi ngủ – có sao không?
Nếu trẻ thở nhanh nhưng đều, không rút lõm, không tím tái và vẫn bú tốt, thì có thể do giai đoạn ngủ REM – lúc này nhịp thở thường không đều, có thể nhanh hoặc chậm luân phiên.
Tuy nhiên, nếu thở nhanh kéo dài suốt giấc ngủ, kèm co kéo cơ liên sườn, mũi phập phồng, hoặc gián đoạn giấc ngủ, bạn nên cho trẻ đi khám để loại trừ bệnh lý.
Cách nhận biết trẻ sơ sinh thở nhanh bất thường
Để đánh giá chính xác, bạn hãy:
- Đặt trẻ nằm yên, tốt nhất khi đang ngủ.
- Quan sát vùng bụng hoặc ngực – mỗi lần phồng lên là một nhịp thở.
- Đếm trong trọn 1 phút (không ước lượng 15 giây rồi nhân 4, vì nhịp thở trẻ rất thất thường).
- Lặp lại 2–3 lần vào các thời điểm khác nhau trong ngày.
Nếu ≥ 60 lần/phút ở trẻ dưới 2 tháng tuổi → coi là thở nhanh bất thường.
Thở nhanh kèm rút lõm lồng ngực – nguy hiểm thế nào?
Rút lõm lồng ngực là dấu hiệu cho thấy trẻ đang gắng sức thở, do đường thở bị tắc nghẽn hoặc phổi không giãn nở tốt. Đây là dấu hiệu nguy hiểm, thường gặp trong:
– Viêm phổi nặng
– Viêm tiểu phế quản
– Hen suyễn (hiếm ở trẻ sơ sinh)
– Dị vật đường thở (ít gặp nhưng cấp cứu)
Khi thấy rút lõm, dù trẻ không sốt hay không ho, bạn cần đưa đi khám ngay trong ngày.
Trẻ sơ sinh bị thở gấp – cha mẹ nên làm gì?
– Giữ bình tĩnh, đặt trẻ nằm nghiêng an toàn, tránh ủ quá kín.
– Theo dõi sát: đếm nhịp thở, quan sát màu da, khả năng bú.
– Không tự ý dùng thuốc, kể cả siro ho hay nhỏ mũi.
– Đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu thở nhanh kéo dài > 1 giờ, kèm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào nêu trên.
Trong nhiều trường hợp, chỉ cần khám lâm sàng và nghe phổi, bác sĩ có thể phát hiện sớm viêm phổi hoặc suy tim – giúp điều trị kịp thời, tránh biến chứng.
Thở nhanh ở trẻ sơ sinh không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng không bao giờ nên chủ quan – đặc biệt khi không có sốt. Viêm phổi ở lứa tuổi này thường diễn biến âm thầm, và thở nhanh có thể là dấu hiệu duy nhất. Nếu bạn nghi ngờ, hãy đưa trẻ đi khám sớm thay vì chờ đợi. Phát hiện và can thiệp kịp thời có thể cứu sống trẻ, nhất là trong 2 tháng đầu đời.
