Nấm lưỡi ở trẻ em có nguy hiểm không và cách xử trí đúng?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng khi thấy con khó chịu, bỏ bú và xuất hiện những mảng trắng lạ trong miệng. Nấm lưỡi (hay còn gọi là tưa miệng) ở trẻ nhỏ thường do nấm Candida albicans gây ra — một loại nấm vốn có sẵn trong cơ thể nhưng bùng phát khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc mất cân bằng vi sinh. Ở trẻ khỏe mạnh, tình trạng này thường lành tính và đáp ứng tốt với điều trị, nhưng nếu chủ quan, nó có thể tái phát hoặc lan rộng, ảnh hưởng đến ăn uống và sức khỏe tổng thể của bé.
Nguyên nhân thường gặp gây nấm lưỡi ở trẻ
– Hệ miễn dịch non nớt: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị nấm Candida xâm nhập và phát triển quá mức.
– Lây từ mẹ: Trong quá trình sinh thường, trẻ có thể tiếp xúc với nấm từ đường sinh dục của mẹ nếu mẹ bị viêm âm đạo do nấm.
– Sử dụng kháng sinh: Kháng sinh phổ rộng có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong miệng, tạo điều kiện cho nấm phát triển.
– Vệ sinh kém: Dụng cụ bú bình, núm vú giả, đồ chơi không được khử trùng sạch sẽ là nơi trú ngụ lý tưởng cho nấm.
– Bệnh lý nền: Ở trẻ lớn hơn, nấm miệng tái phát nhiều lần có thể là dấu hiệu của đái tháo đường, suy giảm miễn dịch hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.
Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám ngay
– Mảng trắng trong miệng không thể lau sạch, để lại nền đỏ, sưng hoặc chảy máu khi cố gắng cạo.
– Trẻ bỏ bú, quấy khóc liên tục, sụt cân hoặc chậm tăng cân.
– Nấm lan ra ngoài miệng, đặc biệt là vùng quấn tã, da, hoặc góc môi.
– Điều trị tại nhà 7–10 ngày không cải thiện hoặc tái phát nhiều lần trong năm.
– Trẻ dưới 2 tháng tuổi xuất hiện triệu chứng — vì ở độ tuổi này, mọi nhiễm trùng đều cần được đánh giá y khoa sớm.
Hướng dẫn điều trị và chăm sóc đúng cách tại nhà
1. Tuân thủ điều trị theo chỉ định bác sĩ
– Với trẻ sơ sinh và nhỏ: Nystatin dạng lỏng thường là lựa chọn đầu tay. Tôi thường hướng dẫn phụ huynh dùng gạc sạch thấm thuốc, bôi đều lên lưỡi, nướu và má trong sau mỗi cữ bú, ít nhất 4 lần/ngày, kéo dài 10–14 ngày — kể cả khi triệu chứng đã hết để tránh tái phát.
– Với trẻ lớn hơn hoặc trường hợp nặng: Có thể cần Fluconazole đường uống hoặc Clotrimazole ngậm, nhưng chỉ dùng khi có chỉ định y khoa.
2. Vệ sinh miệng và dụng cụ ăn uống
– Sau mỗi lần bú, rơ lưỡi nhẹ nhàng cho trẻ bằng gạc mềm thấm nước muối sinh lý 0,9% — không dùng mật ong, rau ngót hay các mẹo dân gian chưa được chứng minh.
– Luộc sôi núm vú, bình sữa, thìa, đồ chơi ngậm miệng ít nhất 5–10 phút mỗi ngày.
– Nếu mẹ đang cho con bú, cần vệ sinh đầu ti sạch sẽ và điều trị nấm núm vú nếu có (biểu hiện: ngứa, rát, đầu ti sáng bóng hoặc nứt nẻ).
3. Điều chỉnh chế độ ăn và sinh hoạt
– Hạn chế đường và sữa công thức dư thừa, vì đường là “thức ăn” cho nấm Candida.
– Với trẻ lớn, khuyến khích súc miệng sau ăn và uống đủ nước.
– Rửa tay kỹ cho cả người chăm sóc và trẻ, đặc biệt trước khi cho ăn và sau khi thay tã.
Trong phòng khám, tôi thường gặp nhiều phụ huynh nhầm lẫn nấm lưỡi với cặn sữa, dẫn đến lau mạnh gây tổn thương niêm mạc hoặc bỏ qua điều trị kịp thời. Thực tế, nấm lưỡi ở trẻ nhỏ tuy thường lành tính nhưng không nên tự ý dùng thuốc hay chần chừ khi có dấu hiệu bất thường. Đặc biệt, nếu trẻ tái phát trên 2–3 lần/năm, tôi luôn đề nghị đánh giá sâu hơn để loại trừ các vấn đề tiềm ẩn như rối loạn miễn dịch hay chuyển hóa.
Vì vậy, nếu bạn thấy con có mảng trắng dai dẳng kèm quấy khóc, bú kém — hãy đưa bé đi khám sớm. Điều trị đúng cách ngay từ đầu sẽ giúp con ăn ngon, ngủ tốt và tránh được những hệ lụy không đáng có.
