Hút mũi cho trẻ em có an toàn không và khi nào cần thực hiện?

Chào bạn,

Việc hút mũi cho trẻ em — đặc biệt là trẻ sơ sinh và dưới 2 tuổi — là một thao tác hỗ trợ thông thoáng đường thở rất phổ biến và hoàn toàn an toàn nếu thực hiện đúng kỹ thuật. Trẻ nhỏ chưa biết xì mũi, nên khi bị nghẹt do dịch tiết, việc hút mũi giúp bé dễ thở, bú tốt hơn và ngủ ngon hơn. Tuy nhiên, thao tác này cần nhẹ nhàng, dụng cụ phù hợp và chỉ nên thực hiện khi thật sự cần thiết.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn yên tâm chăm sóc con tại nhà:

Nguyên nhân khiến trẻ cần được hút mũi

– Cảm lạnh thông thường: Virus gây tăng tiết dịch mũi, dễ ứ đọng ở trẻ nhỏ do lỗ mũi hẹp.
– Viêm mũi họng hoặc viêm tiểu phế quản: Dịch mũi đặc, khó tự thoát ra ngoài.
– Dị ứng hoặc thay đổi thời tiết: Gây tăng tiết dịch trong mũi, khiến trẻ khó thở.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (ở trẻ sơ sinh): Dịch vị trào lên mũi họng, kích thích tăng tiết nhầy.

Ở trẻ dưới 1 tuổi, hệ thống hô hấp còn non yếu, nên ngay cả lượng dịch nhỏ cũng có thể gây nghẹt thở, bỏ bú hoặc quấy khóc.

Dấu hiệu cho thấy trẻ cần hút mũi

– Thở khò khè, co kéo lồng ngực khi hít vào.
– Bú ngắt quãng, sặc sữa hoặc từ chối bú do nghẹt mũi.
– Ngủ không sâu giấc, hay giật mình, thở bằng miệng.
– Có tiếng “ọc ạch” trong cổ họng dù không ho.
– Dịch mũi đặc, vàng/xanh kéo dài trên 5–7 ngày kèm sốt nhẹ.

Nếu trẻ tím tái, khó thở nặng hoặc bỏ bú hoàn toàn, hãy đưa đến cơ sở y tế ngay, vì đó có thể là dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng, không chỉ đơn thuần là nghẹt mũi.

Cách hút mũi an toàn cho trẻ tại nhà

– Chọn dụng cụ phù hợp: Ưu tiên bóng hút mũi mềm (kiểu hình quả lê) hoặc máy hút mũi điện tử áp lực thấp dành riêng cho trẻ sơ sinh. Tránh dùng miệng hút trực tiếp — điều này có thể truyền vi khuẩn từ người lớn sang trẻ.
– Làm loãng dịch mũi trước: Nhỏ 2–3 giọt nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) vào mỗi bên mũi, chờ 30–60 giây để dịch loãng ra.
– Thực hiện nhẹ nhàng: Đặt trẻ nằm nghiêng, bóp nhẹ bóng hút rồi đưa đầu hút vào lỗ mũi (không quá sâu — chỉ khoảng 0,5–1 cm), thả tay từ từ để hút dịch. Lau sạch dụng cụ sau mỗi lần dùng.
– Không lạm dụng: Chỉ hút khi trẻ thực sự nghẹt, tối đa 3–4 lần/ngày. Hút quá nhiều có thể gây kích ứng, phù nề niêm mạc mũi.

Những sai lầm phổ biến cha mẹ hay mắc phải

– Dùng tăm bông hoặc que cotton ngoáy sâu vào mũi trẻ → dễ gây xước, chảy máu hoặc đẩy dị vật vào sâu hơn.
– Hút mũi ngay sau khi ăn → dễ gây trớ hoặc sặc. Nên hút trước khi bú hoặc ít nhất 30 phút sau ăn.
– Tin vào “mẹo dân gian” như nhỏ nước chanh, tỏi, mật ong vào mũi → có thể gây bỏng niêm mạc, dị ứng hoặc ngộ độc (đặc biệt với mật ong ở trẻ dưới 1 tuổi).
– Tiếp tục hút dù trẻ vùng vẫy dữ dội → tạo ác cảm, khiến lần sau trẻ càng sợ hãi.

Khi nào nên đưa trẻ đi khám thay vì tự hút mũi?

Bạn nên gặp bác sĩ nếu:
– Nghẹt mũi kéo dài trên 10 ngày không cải thiện.
– Dịch mũi có mùi hôi, lẫn máu hoặc mủ đặc.
– Trẻ sốt cao (>38,5°C), ho nặng, thở nhanh (>50 lần/phút ở trẻ dưới 1 tuổi).
– Nghi ngờ có dị vật trong mũi (ví dụ: trẻ chơi đồ nhỏ rồi đột ngột nghẹt một bên mũi, có mùi hôi).

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp trẻ bị viêm xoang hoặc viêm tai giữa thứ phát do nghẹt mũi kéo dài mà phụ huynh chủ quan chỉ “hút mũi qua loa”.

Việc can thiệp sớm giúp tránh biến chứng đáng tiếc.Hút mũi cho trẻ em là biện pháp hỗ trợ đơn giản nhưng hiệu quả — miễn là bạn thực hiện đúng cách, đúng lúc và dùng dụng cụ an toàn. Đừng để nỗi lo “làm đau con” khiến bạn bỏ qua nhu cầu thông thoáng đường thở của bé, nhưng cũng đừng lạm dụng đến mức gây tổn thương. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, hãy tìm đến chuyên gia nhi khoa để được đánh giá toàn diện.