Hạ sốt cho bé như thế nào là an toàn và hiệu quả?

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo khi con sốt — đặc biệt là với các bậc cha mẹ lần đầu chăm con ốm. Sốt ở trẻ em thường là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước nhiễm trùng, nhưng cách xử trí đúng sẽ giúp bé dễ chịu hơn và tránh biến chứng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ kinh nghiệm lâm sàng của tôi.

Nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị sốt

Sốt ở trẻ phần lớn do nguyên nhân lành tính, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý cần can thiệp:

– Nhiễm virus thông thường: cảm cúm, tay-chân-miệng, sởi, sốt phát ban… (chiếm hơn 80% trường hợp).
– Nhiễm khuẩn: viêm họng do liên cầu, viêm tai giữa, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu…
– Phản ứng sau tiêm chủng: thường sốt nhẹ trong 24–48 giờ đầu.
– Mọc răng: có thể gây sốt nhẹ (<38,5°C), nhưng hiếm khi sốt cao.
– Các tình trạng nghiêm trọng hơn: như viêm màng não, nhiễm trùng huyết (hiếm gặp nhưng nguy hiểm).

Dấu hiệu cần đưa bé đi khám ngay

Không phải lúc nào sốt cũng cần điều trị tích cực, nhưng bạn nên chủ động đưa bé đến cơ sở y tế nếu xuất hiện:

– Trẻ dưới 3 tháng tuổi bị sốt ≥38°C.
– Sốt cao liên tục >39°C không đáp ứng với thuốc hạ sốt sau 2 liều.
– Co giật, li bì, khó đánh thức, thở nhanh hoặc co kéo cơ hô hấp.
– Nôn nhiều, bỏ bú/bỏ ăn, tiểu ít hoặc không tiểu trên 6–8 giờ.
– Phát ban không mất màu khi ấn, hoặc xuất huyết dưới da.
– Sốt kéo dài >72 giờ mà không rõ nguyên nhân.

Cách hạ sốt cho bé an toàn tại nhà

Khi bé sốt nhẹ đến trung bình và vẫn tỉnh táo, bạn có thể chăm sóc tại nhà theo nguyên tắc “hạ sốt – bù nước – theo dõi”:

– Dùng thuốc hạ sốt đúng liều: Paracetamol (acetaminophen) là lựa chọn đầu tay, liều 10–15 mg/kg/lần, cách nhau tối thiểu 4–6 giờ, không quá 4 lần/ngày. Tránh dùng aspirin hoặc ibuprofen cho trẻ dưới 6 tháng nếu chưa có chỉ định.
– Bù đủ nước: cho bé bú mẹ nhiều hơn, uống oresol, nước trái cây loãng hoặc nước lọc. Mất nước làm sốt khó hạ và tăng nguy cơ biến chứng.
– Mặc quần áo thoáng, không ủ ấm: nhiều phụ huynh sợ con “nhiễm lạnh” nên quấn chăn kín — điều này khiến nhiệt không thoát ra, làm sốt cao hơn.
– Chườm ấm (không chườm lạnh): dùng khăn ấm lau trán, nách, bẹn để hỗ trợ hạ nhiệt. Tránh dùng cồn, đá lạnh hoặc nước quá lạnh.
– Theo dõi sát: ghi lại thời gian sốt, nhiệt độ, biểu hiện kèm theo để báo bác sĩ nếu cần.

Những sai lầm phổ biến khi hạ sốt cho trẻ

Trong phòng khám, tôi thường gặp cha mẹ lo lắng quá mức và vô tình làm trầm trọng thêm tình trạng bé:

– Lạm dụng thuốc hạ sốt: dùng quá liều hoặc phối hợp nhiều loại (paracetamol + ibuprofen không theo hướng dẫn) có thể gây tổn thương gan, thận.
– Ép ăn khi bé không muốn: lúc sốt, tiêu hóa kém — ép ăn dễ gây nôn, mệt thêm. Hãy ưu tiên bù nước trước.
– Tắm nước lạnh hoặc xông hơi: có thể gây co mạch đột ngột, sốt cao hơn hoặc co giật.
– Tự ý dùng kháng sinh: sốt do virus không cần kháng sinh — việc dùng bừa bãi làm tăng đề kháng vi khuẩn và che lấp triệu chứng thật.

Sốt là “triệu chứng”, không phải “bệnh”. Mục tiêu khi hạ sốt cho bé không phải là đưa nhiệt độ về 37°C bằng mọi giá, mà là giúp trẻ dễ chịu, ngủ được, uống được và theo dõi tiến triển. Trong đa số trường hợp, sốt do virus sẽ tự lui trong 2–3 ngày. Tuy nhiên, nếu bạn thấy bé có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào — đừng chần chừ, hãy đưa đi khám sớm. Một cuộc gọi tư vấn bác sĩ hoặc chuyến đi viện kịp thời đôi khi quyết định sự an toàn của con bạn.