Giật mình có phải dấu hiệu của bệnh tay chân miệng?
Chào bạn,
Giật mình ở trẻ – đặc biệt khi đi kèm với các tổn thương ở tay, chân và miệng – có thể là một biểu hiện của bệnh tay chân miệng, đặc biệt nếu xảy ra trong giai đoạn toàn phát của bệnh. Tuy nhiên, không phải mọi cơn giật mình đều đáng lo; điều quan trọng là cần phân biệt giữa phản ứng sinh lý và dấu hiệu cảnh báo biến chứng thần kinh.
Bệnh tay chân miệng (TCM) do virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là chủng Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, EV71 có khả năng xâm nhập hệ thần kinh trung ương và gây ra các biểu hiện thần kinh như giật mình, run chi, bứt rứt – đây là dấu hiệu cảnh báo sớm của biến chứng nặng.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay.
Nguyên nhân khiến trẻ giật mình trong bệnh tay chân miệng
– Virus EV71 tấn công hệ thần kinh trung ương: Đây là nguyên nhân chính gây ra các biểu hiện thần kinh như giật mình, rung giật cơ, vã mồ hôi, tim đập nhanh.
– Sốt cao kéo dài: Gây kích thích vỏ não, làm trẻ dễ bị giật mình, ngủ không sâu.
– Đau do loét miệng: Trẻ khó chịu, quấy khóc, dễ giật mình khi ngủ.
– Rối loạn điện giải hoặc mất nước nhẹ: Có thể ảnh hưởng đến dẫn truyền thần kinh cơ, gây co thắt cơ thoáng qua.
Lưu ý: Giật mình sinh lý (do giấc ngủ nông, tiếng động lớn) thường chỉ xảy ra lẻ tẻ và giảm dần theo độ tuổi. Nhưng nếu giật mình xuất hiện dày, kèm sốt, bứt rứt, thở nhanh, đó là dấu hiệu cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Dấu hiệu cảnh báo biến chứng thần kinh cần đi viện ngay
– Giật mình ≥ 2 lần trong 30 phút, đặc biệt khi tỉnh táo.
– Run chi, vã mồ hôi, tim đập nhanh > 150 lần/phút.
– Thở nhanh (>40 lần/phút ở trẻ dưới 2 tuổi), thở bất thường.
– Nôn ói nhiều, lơ mơ, co giật, yếu liệt tay chân.
– Sốt cao liên tục trên 39°C không đáp ứng thuốc hạ sốt.
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều trường hợp trẻ nhập viện muộn vì phụ huynh nghĩ “giật mình là bình thường”. Đáng tiếc, một số đã tiến triển viêm não – màng não hoặc phù phổi cấp do EV71. Vì vậy, bất kỳ dấu hiệu thần kinh bất thường nào trong bệnh TCM đều cần được đánh giá chuyên khoa ngay.
Cách xử trí và theo dõi tại nhà khi trẻ bị tay chân miệng
– Theo dõi sát tần suất giật mình: Ghi lại số lần trong 1 giờ, đặc biệt vào ban đêm.
– Hạ sốt đúng cách: Dùng paracetamol liều chuẩn theo cân nặng, tránh ibuprofen nếu trẻ nôn nhiều hoặc có nguy cơ mất nước.
– Bù đủ nước và dinh dưỡng: Cho trẻ uống oresol, sữa mát, cháo loãng – tránh thức ăn chua, cay, nóng làm đau loét miệng.
– Giữ vệ sinh: Rửa tay thường xuyên, sát khuẩn đồ chơi, không cho trẻ tiếp xúc với trẻ khác để tránh lây lan.
– Không tự ý dùng kháng sinh hay thuốc an thần: Chúng không có tác dụng với virus và có thể che lấp triệu chứng.
Nếu trẻ chỉ có sốt nhẹ, vài nốt phỏng ở tay/chân/miệng và giật mình thỉnh thoảng, bạn có thể chăm sóc tại nhà nhưng phải tái khám mỗi 12–24 giờ trong 3 ngày đầu.
Phòng ngừa bệnh tay chân miệng và biến chứng
– Rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy – biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất.
– Tránh cho trẻ mút tay, ngậm đồ chơi, nhất là ở nơi công cộng.
– Không gửi trẻ đến trường/nhà trẻ khi có triệu chứng – virus lây mạnh qua dịch tiết và phân.
– Tiêm vắc xin (nếu có sẵn): Hiện một số quốc gia đã có vắc xin phòng EV71, giúp giảm nguy cơ biến chứng nặng.
Tại Việt Nam, mặc dù chưa có vắc xin phổ cập, nhưng nhận biết sớm dấu hiệu nguy hiểm vẫn là chìa khóa cứu sống trẻ.
Giật mình ở trẻ mắc tay chân miệng không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu xảy ra thường xuyên, kèm theo các biểu hiện thần kinh hoặc hô hấp, đó là dấu hiệu cảnh báo biến chứng nặng do virus EV71. Bạn đừng chủ quan – hãy đưa trẻ đi khám ngay khi thấy bất thường. Trong đa số trường hợp, phát hiện sớm và theo dõi sát giúp trẻ hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng.
