Em bé mới đẻ cần chăm sóc như thế nào trong những ngày đầu đời?
Chào bạn! Tôi hiểu cảm giác lo lắng của các bậc cha mẹ khi lần đầu đón em bé mới đẻ về nhà. Giai đoạn sơ sinh – đặc biệt là tuần đầu tiên – rất nhạy cảm, nhưng cũng là thời điểm vàng để thiết lập nền tảng sức khỏe vững chắc cho bé. Dưới đây là những hướng dẫn lâm sàng và thực tế mà tôi thường chia sẻ với các gia đình trong phòng khám.
Chăm sóc da và vệ sinh cho em bé mới đẻ
Làn da của em bé mới đẻ mỏng chỉ bằng 1/3 da người lớn, dễ tổn thương và mất nhiệt nhanh. Việc vệ sinh đúng cách giúp phòng ngừa nhiễm trùng và hăm tã:
– Tắm: Chỉ nên tắm 2–3 lần/tuần trong tháng đầu, dùng nước ấm (36–37°C) và sữa tắm dịu nhẹ dành riêng cho trẻ sơ sinh. Tắm nhanh trong phòng kín gió, lau khô ngay sau đó – đặc biệt ở các nếp gấp như cổ, nách, bẹn.
– Rốn: Giữ cuống rốn khô, sạch, tránh băng kín. Rốn thường rụng sau 7–14 ngày. Nếu thấy đỏ quanh rốn, chảy dịch, có mùi hôi hoặc bé sốt – cần đi khám ngay vì có thể là nhiễm trùng rốn.
– Vệ sinh hàng ngày: Dùng khăn mềm lau mặt, mắt (lau từ trong ra ngoài), và vùng mặc tã sau mỗi lần đi tiêu tiểu. Thay tã thường xuyên để tránh hăm.
Dinh dưỡng: Sữa mẹ là lựa chọn tối ưu
Trong 6 tháng đầu, sữa mẹ hoàn toàn là nguồn dinh dưỡng đầy đủ nhất cho em bé mới đẻ – không cần thêm nước, mật ong hay bất kỳ loại sữa công thức nào nếu không có chỉ định y khoa.
– Bé nên được bú sớm trong vòng 1 giờ sau sinh để kích thích tiết sữa và nhận kháng thể từ sữa non.
– Cho bú theo nhu cầu – trung bình 8–12 lần/ngày. Dấu hiệu bú đủ: bé tiểu ≥6 lần/ngày, tăng cân đều, ngủ yên sau cữ bú.
– Mẹ cần chú ý tư thế cho bú đúng: đầu và thân bé thẳng hàng, miệng há rộng, ngậm sâu quầng vú – tránh tình trạng nứt cổ gà hoặc bé bú không hiệu quả.
Giấc ngủ an toàn và môi trường sống
Em bé mới đẻ ngủ 14–18 tiếng mỗi ngày, nhưng giấc ngắn và chưa có nhịp sinh học rõ ràng. Điều quan trọng là đảm bảo an toàn tuyệt đối khi ngủ:
– Luôn đặt bé nằm ngửa trên mặt phẳng cứng, không gối, không chăn dày, không đồ chơi trong nôi – để giảm nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS).
– Nhiệt độ phòng lý tưởng: 26–28°C. Tránh ủ quá kỹ – dễ gây tăng thân nhiệt, một yếu tố nguy cơ của SIDS.
– Không để bé ngủ chung giường với người lớn, đặc biệt khi cha mẹ mệt mỏi hoặc dùng thuốc an thần.
Dấu hiệu bất thường cần đi khám ngay
Nhiều cha mẹ nghĩ “trẻ sơ sinh ai chẳng khóc, ai chẳng vàng da”, nhưng một số biểu hiện có thể là cảnh báo nghiêm trọng:
– Sốt ≥37.5°C hoặc hạ thân nhiệt <36°C
– Bỏ bú, bú ít hơn 6 lần/ngày, hoặc không tiểu trong 8 giờ
– Vàng da lan đến bụng/chân, xuất hiện trong 24 giờ đầu sau sinh
– Thở nhanh >60 lần/phút, co lõm lồng ngực, tím tái
– Co giật, li bì, khó đánh thức
Đây không phải là “biểu hiện bình thường” – mà là những dấu hiệu cấp cứu sơ sinh cần can thiệp y tế kịp thời.
Em bé mới đẻ rất non nớt, nhưng cũng rất bản năng. Đừng quá lo lắng nếu bạn chưa làm “hoàn hảo” ngay từ đầu – điều quan trọng là quan sát, lắng nghe và phản ứng kịp thời với nhu cầu của con. Hầu hết các vấn đề thường gặp (vàng da sinh lý, trớ sữa, khóc đêm) đều có thể xử trí tại nhà nếu được hướng dẫn đúng. Tuy nhiên, đừng ngần ngại gọi bác sĩ khi bạn cảm thấy “có điều gì đó không ổn” – trực giác của cha mẹ thường rất đáng tin cậy.
Hãy nhớ: chăm sóc em bé mới đẻ không chỉ là giữ sạch, cho ăn, cho ngủ – mà là tạo ra một môi trường an toàn, yêu thương và đáp ứng kịp thời để bé phát triển toàn diện ngay từ những hơi thở đầu tiên.
