Dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ và người lớn như thế nào?
Chào bạn,
Tay chân miệng là bệnh do virus (thường là Coxsackievirus A16 hoặc Enterovirus 71) gây ra, phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi nhưng người lớn cũng có thể mắc. Triệu chứng thay đổi rất nhiều — từ nhẹ, tự khỏi trong 7–10 ngày, đến nặng, đe dọa tính mạng nếu không phát hiện sớm. Tôi sẽ giúp bạn nhận biết rõ từng nhóm dấu hiệu để chủ động theo dõi và xử trí kịp thời.
Dấu hiệu tay chân miệng mức độ nhẹ (cấp độ 1)
Đây là thể phổ biến nhất, thường khởi phát đột ngột và tự hồi phục mà không để lại di chứng. Các biểu hiện bao gồm:
– Sốt nhẹ (dưới 39°C), kèm mệt mỏi, chán ăn.
– Loét miệng: Vết loét nhỏ, đỏ, đau rát ở lưỡi, nướu, má trong — khiến trẻ từ chối ăn, uống, chảy dãi nhiều.
– Phát ban đặc trưng: Nốt ban đỏ, không ngứa, xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông, đầu gối. Một số nốt tiến triển thành bọng nước màu xám hoặc hồng, viền đỏ, nhưng không vỡ mủ như mụn nhọt.
– Không sốt: Ở một số trẻ có miễn dịch tốt hoặc người lớn, bệnh có thể diễn ra âm thầm, chỉ có phát ban nhẹ hoặc loét miệng đơn độc.
Trong phòng khám, tôi thường gặp phụ huynh lo lắng khi thấy con “nổi mụn”, nhưng thực tế, nếu trẻ vẫn chơi, bú tốt, không sốt cao — khả năng cao là thể nhẹ, chỉ cần theo dõi tại nhà.
Dấu hiệu cảnh báo tay chân miệng nặng (cấp độ 2 trở lên)
Tay chân miệng trở nên nguy hiểm khi virus xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương. Biến chứng có thể xảy ra nhanh trong 24–48 giờ, đặc biệt ở trẻ dưới 3 tuổi. Bạn cần đưa trẻ đi viện ngay lập tức nếu thấy bất kỳ dấu hiệu sau:
– Sốt cao liên tục trên 39°C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
– Giật mình khi ngủ: Trẻ giật mình chới với, như “bật dậy” khi đang thiu thiu — đây là dấu hiệu rối loạn thần kinh thực vật, rất đáng lo.
– Thay đổi ý thức: Lừ đừ, ngủ gà, quấy khóc vô cớ, bứt rứt, run tay chân hoặc đi đứng loạng choạng.
– Rối loạn hô hấp: Thở nhanh (>40 lần/phút ở trẻ nhỏ), thở gắng sức, phập phồng cánh mũi.
– Rối loạn tuần hoàn: Da nổi vân tím, tay chân lạnh, vã mồ hôi lạnh dù không sốt.
– Nôn ói nhiều: Trên 3 lần/giờ, không liên quan đến bữa ăn — có thể là dấu hiệu tăng áp lực nội sọ.
Lưu ý: Không phải cứ sốt cao mới nguy hiểm. Có trường hợp trẻ không sốt nhưng lại giật mình liên tục — vẫn cần nhập viện khẩn cấp.
Tay chân miệng ở người lớn: Triệu chứng nhẹ nhưng vẫn lây bệnh
Người lớn mắc tay chân miệng thường ít triệu chứng rõ rệt nhờ hệ miễn dịch trưởng thành. Tuy nhiên, họ vẫn có thể:
– Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng.
– Phát ban nhẹ ở tay, chân, miệng hoặc mông — đôi khi chỉ là vài nốt đỏ, không đau, không ngứa.
– Hoặc hoàn toàn không có triệu chứng, nhưng vẫn mang virus và lây cho trẻ em qua tiếp xúc, nước bọt, phân.
Vì vậy, nếu trong nhà có trẻ nhỏ, người lớn cần rửa tay kỹ, tránh hôn trẻ, dùng chung đồ ăn khi nghi ngờ nhiễm bệnh.
Tay chân miệng nhẹ không cần dùng kháng sinh (vì do virus), điều trị chủ yếu là giảm đau, hạ sốt, bù nước và dinh dưỡng. Tuy nhiên, sai lầm lớn nhất của nhiều phụ huynh là chủ quan khi thấy con “vẫn chơi” — trong khi các dấu hiệu thần kinh có thể xuất hiện âm thầm.
Trong 3 ngày đầu, hãy theo dõi trẻ mỗi 2–3 giờ, đặc biệt vào ban đêm. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kể trên — đừng chờ, hãy đến cơ sở y tế ngay. Việc can thiệp sớm trong 12–24 giờ đầu khi có biến chứng có thể ngăn ngừa tử vong.
Tay chân miệng là bệnh lành tính ở đa số trường hợp, nhưng không bao giờ nên xem nhẹ. Hãy quan sát kỹ, hành động sớm — đó là cách tốt nhất để bảo vệ con bạn.
