Bệnh thủy đậu có lây không?

Chào bạn,
Bệnh thủy đậu hoàn toàn có khả năng lây lan – và mức độ lây nhiễm rất cao, đặc biệt với những người chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm vắc-xin. Nguyên nhân là do vi-rút varicella-zoster (VZV), một loại herpesvirus, có thể truyền từ người bệnh sang người lành qua nhiều con đường, ngay cả trước khi các nốt mụn nước xuất hiện rõ ràng.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích cụ thể hơn để bạn hiểu rõ mức độ lây lan, thời điểm nguy hiểm nhất và cách bảo vệ những người xung quanh.

Nguyên nhân và các con đường lây truyền thủy đậu

Thủy đậu là bệnh do vi-rút varicella-zoster gây ra, và nó rất dễ lây trong cộng đồng. Cụ thể, vi-rút có thể lan truyền qua:

– Đường hô hấp: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn mang vi-rút sẽ phát tán vào không khí và người xung quanh hít phải có thể nhiễm bệnh.
– Tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào dịch từ các nốt mụn nước chưa khô vảy cũng là con đường lây nhiễm phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ hay gãi.
– Dùng chung đồ cá nhân: Vi-rút có thể tồn tại ngắn trên bề mặt vật dụng như khăn mặt, cốc uống nước, đồ chơi… nên dùng chung đồ với người bệnh cũng tiềm ẩn nguy cơ.
– Tiếp xúc với người bị zona: Zona (giời leo) cũng do cùng loại vi-rút gây ra. Người chưa từng mắc thủy đậu có thể bị lây thủy đậu nếu tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da của người bị zona.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều gia đình có 2–3 người lần lượt mắc thủy đậu chỉ sau vài ngày tiếp xúc – điều này cho thấy mức độ lây lan nhanh chóng nếu không được cách ly kịp thời.

Khi nào người bệnh thủy đậu có khả năng lây nhiễm?

Thời gian lây nhiễm bắt đầu sớm, thường từ 1–2 ngày trước khi phát ban và kéo dài đến khi tất cả các nốt mụn đã khô, đóng vảy hoàn toàn (thường mất 5–7 ngày sau khi nổi ban đầu tiên).

Điều đáng lo là:
– Người bệnh chưa có triệu chứng rõ (chỉ sốt nhẹ, mệt) vẫn có thể lây cho người khác.
– Trẻ em hoặc người lớn chưa tiêm vắc-xin, chưa từng mắc bệnh sẽ có nguy cơ nhiễm rất cao nếu tiếp xúc gần.

Dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý ở người tiếp xúc

Nếu trong gia đình có người mắc thủy đậu, bạn nên theo dõi những người xung quanh (đặc biệt là trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai) trong vòng 10–21 ngày sau tiếp xúc. Các dấu hiệu sớm bao gồm:

– Sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn.
– Xuất hiện các nốt đỏ nhỏ, nhanh chóng tiến triển thành mụn nước.
– Ngứa nhiều, đặc biệt ở thân mình, mặt, da đầu.

Với phụ nữ mang thai chưa từng mắc thủy đậu, việc nhiễm bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi – do đó cần liên hệ bác sĩ ngay nếu nghi ngờ phơi nhiễm.

Cách phòng ngừa lây lan và bảo vệ người thân

Để hạn chế nguy cơ lây nhiễm trong gia đình hoặc cộng đồng, bạn nên:

– Cách ly người bệnh: Tránh đến trường, nơi làm việc, và hạn chế tiếp xúc với người chưa có miễn dịch.
– Giữ vệ sinh nghiêm ngặt: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, không gãi mụn nước, cắt ngắn móng tay.
– Không dùng chung đồ dùng cá nhân: Khăn, chén, quần áo… nên được giặt riêng và phơi nắng.
– Tiêm vắc-xin đầy đủ: Đây là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Trẻ em nên tiêm 2 mũi theo lịch tiêm chủng quốc gia; người lớn chưa từng mắc cũng có thể tiêm phòng.

Bệnh thủy đậu tuy thường lành tính ở trẻ em khỏe mạnh, nhưng không nên chủ quan – đặc biệt khi trong nhà có người thuộc nhóm nguy cơ cao. Việc hiểu rõ cách lây truyền và chủ động cách ly, tiêm phòng sẽ giúp bảo vệ cả gia đình bạn. Nếu bạn chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc-xin, hãy cân nhắc tiêm ngừa càng sớm càng tốt để tránh biến chứng về sau – kể cả nguy cơ mắc zona khi lớn tuổi.

Nếu bạn cần tư vấn cụ thể hơn về tình trạng của con hoặc người thân, đừng ngần ngại trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được hướng dẫn phù hợp.