Bệnh bạch hầu có nguy hiểm không và cách nhận biết sớm?
Chào bạn,
Bạch hầu là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính rất nguy hiểm, do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra. Điều đáng lo ngại nhất không phải là bản thân vi khuẩn, mà là độc tố mạnh mà nó tiết ra – có thể gây tổn thương tim, thận, thần kinh và đường thở chỉ trong vài ngày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân và đường lây truyền của bệnh bạch hầu
Bệnh bạch hầu xuất phát từ vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae, một loại vi khuẩn tiết độc tố mạnh – chính độc tố này gây tổn thương mô và cơ quan trong cơ thể.
Vi khuẩn lây lan chủ yếu qua đường hô hấp: – Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn mang vi khuẩn sẽ phát tán vào không khí. – Người lành hít phải hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng có thể bị lây nhiễm. – Vi khuẩn cũng có thể tồn tại và phát triển trên da tổn thương, gây dạng bạch hầu ngoài da (ít gặp hơn).
Những người chưa tiêm vắc xin, đặc biệt là trẻ em, có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều ca bạch hầu ở trẻ dưới 5 tuổi chưa được tiêm đủ mũi – và diễn tiến bệnh rất nhanh, dễ biến chứng.
Dấu hiệu nhận biết bệnh bạch hầu
Bạch hầu thường biểu hiện theo hai dạng chính:
1. Bạch hầu đường hô hấp (phổ biến và nguy hiểm hơn)
– Ban đầu: sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, chán ăn – dễ nhầm với cảm cúm thông thường.
– Sau 2–3 ngày: xuất hiện lớp màng giả màu trắng xám, dai, dính chặt vào amidan, vòm họng hoặc thanh quản. Lớp màng này không dễ bong, nếu cố gỡ có thể gây chảy máu.
– Hạch cổ sưng to rõ rệt, khiến cổ phình ra – còn gọi là “cổ bạnh”, một dấu hiệu gợi ý mạnh cho chẩn đoán bạch hầu.
– Người bệnh có thể khó thở, khó nuốt, thậm chí tím tái nếu màng giả bít tắc đường thở.
2. Bạch hầu ngoài da (hiếm gặp)
– Xuất hiện các vết loét nông, sưng đỏ, có lớp màng xám bao phủ.
– Thường xảy ra ở vùng da trầy xước, vết côn trùng cắn hoặc vết thương hở.
Biến chứng nguy hiểm do độc tố bạch hầu
Độc tố bạch hầu không chỉ gây tổn thương tại chỗ mà còn lan theo máu, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan:
– Tim: Gây viêm cơ tim, rối loạn nhịp, thậm chí suy tim cấp – đây là nguyên nhân tử vong hàng đầu.
– Thận: Tổn thương ống thận, suy thận cấp.
– Hệ thần kinh: Liệt cơ, đặc biệt là liệt cơ hầu họng (gây nuốt sặc), liệt cơ hoành (gây suy hô hấp), hoặc liệt tay chân.
– Đường thở: Màng giả dày lên có thể bít tắc hoàn toàn, dẫn đến ngạt thở – cần can thiệp khẩn cấp.
Trong nhiều trường hợp, biến chứng xuất hiện sau khi sốt đã lui, khiến gia đình chủ quan và bỏ lỡ thời điểm điều trị vàng.
Cách phòng ngừa hiệu quả và an toàn
Tiêm vắc xin là biện pháp phòng ngừa duy nhất và hiệu quả nhất.
– Vắc xin bạch hầu thường được phối hợp trong vắc xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 (gồm bạch hầu – ho gà – uốn ván – bại liệt – Hib – viêm gan B).
– Trẻ em cần tiêm đủ 3 mũi cơ bản lúc 2, 3, 4 tháng tuổi và mũi nhắc lại lúc 18 tháng theo lịch tiêm chủng quốc gia.
– Người lớn cũng nên tiêm nhắc lại vắc xin uốn ván – bạch hầu (Td) mỗi 10 năm, đặc biệt nếu làm việc trong môi trường y tế hoặc du lịch đến vùng có dịch.
Ngoài ra: – Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với người ốm.
– Che miệng khi ho, hắt hơi bằng khuỷu tay hoặc khăn giấy.
– Cách ly người bệnh ít nhất 48 giờ sau khi bắt đầu điều trị kháng sinh.
Khi nào cần đi khám ngay?
Bạn nên đưa người thân đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu có: – Sốt nhẹ kèm đau họng kéo dài > 2 ngày.
– Xuất hiện lớp màng trắng xám trong họng hoặc amidan.
– Sưng cổ bất thường, khó thở, khàn tiếng đột ngột.
– Tiền sử chưa tiêm vắc xin đầy đủ, đặc biệt ở trẻ nhỏ.
Kết luận của bác sĩ:
Bạch hầu là bệnh có thể phòng ngừa hoàn toàn bằng vắc xin, nhưng lại rất nguy hiểm nếu bỏ sót tiêm chủng. Độc tố của vi khuẩn có thể gây tổn thương đa cơ quan chỉ trong vài ngày – vì vậy, phát hiện sớm và điều trị kịp thời là chìa khóa sống còn. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc con em có dấu hiệu bạch hầu, đừng chần chừ – hãy đến cơ sở y tế ngay hôm nay.
