Trĩ là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thực tế. Trĩ (hay còn gọi là bệnh lòi dom) là tình trạng các tĩnh mạch ở vùng hậu môn và trực tràng dưới bị giãn, sưng phồng do áp lực tăng kéo dài. Đây là một trong những bệnh lý hậu môn – trực tràng phổ biến nhất, có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt là người thường xuyên táo bón, mang thai, hoặc ngồi lâu.
Dù đa phần các trường hợp trĩ không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, bệnh có thể tiến triển nặng hơn, gây đau đớn, mất máu kéo dài hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.
Trĩ là gì – hiểu đúng về bản chất bệnh
Trĩ không phải là “khối u” hay “ung thư”, mà là sự phình giãn bất thường của đám rối tĩnh mạch trĩ – hệ thống mạch máu vốn có chức năng hỗ trợ kiểm soát phân và giữ kín hậu môn. Khi áp lực trong ổ bụng tăng (do rặn khi đi cầu, mang thai, béo phì…), các tĩnh mạch này bị chèn ép, ứ máu và dần hình thành búi trĩ.
Có 4 dạng trĩ chính:
– Trĩ nội: Nằm sâu bên trong trực tràng, thường không đau nhưng dễ gây chảy máu tươi khi đi cầu. Ở giai đoạn muộn, búi trĩ có thể sa ra ngoài và không tự co lên được.
– Trĩ ngoại: Hình thành ngay dưới da quanh hậu môn, gây ngứa, sưng, đau rát, đặc biệt khi ngồi hoặc đi vệ sinh.
– Trĩ hỗn hợp: Kết hợp cả hai loại trên, thường phức tạp hơn trong điều trị.
– Trĩ thuyên tắc: Khi cục máu đông hình thành trong búi trĩ ngoại, tạo thành khối cứng, tím đỏ, đau dữ dội – đây là cấp cứu hậu môn cần xử trí sớm.
Nguyên nhân phổ biến gây trĩ
Trong phòng khám, tôi thường gặp bệnh nhân bị trĩ do một hoặc nhiều yếu tố sau:
– Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài: Rặn mạnh khi đi cầu làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn.
– Ngồi hoặc đứng quá lâu: Đặc biệt ở dân văn phòng, tài xế, thợ may…
– Mang thai và sinh nở: Tử cung lớn chèn ép tĩnh mạch chậu, cộng với rặn khi sinh.
– Tuổi tác: Mô liên kết và cơ vòng hậu môn suy yếu theo thời gian, làm tĩnh mạch dễ sa giãn.
– Chế độ ăn ít chất xơ, uống ít nước: Gây phân khô, cứng, tăng nguy cơ rặn.
– Nâng vác nặng thường xuyên: Tăng áp lực ổ bụng liên tục.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám
Nhiều người chủ quan vì nghĩ “trĩ ai chẳng có”, nhưng bạn nên đi khám ngay nếu xuất hiện:
– Chảy máu trực tràng kéo dài hoặc lượng máu nhiều, khiến bạn mệt mỏi, da xanh.
– Búi trĩ sa ra ngoài không tự co lại, gây vướng, khó chịu khi đi lại.
– Đau dữ dội vùng hậu môn, đặc biệt kèm sưng nề, nóng đỏ – có thể là trĩ thuyên tắc.
– Ngứa, tiết dịch, ẩm ướt quanh hậu môn dai dẳng, ảnh hưởng sinh hoạt.
– Triệu chứng không cải thiện sau 5–7 ngày chăm sóc tại nhà.
Lưu ý: Chảy máu hậu môn không phải lúc nào cũng do trĩ – nó cũng có thể là dấu hiệu của polyp, viêm đại trực tràng, thậm chí ung thư. Vì vậy, đừng tự chẩn đoán, hãy để bác sĩ đánh giá chính xác.
Cách giảm triệu chứng và phòng ngừa trĩ tái phát
Bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn trĩ tiến triển bằng những thay đổi đơn giản:
– Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám để làm mềm phân.
– Uống đủ nước: Ít nhất 1.5–2 lít/ngày, giúp phân dễ di chuyển.
– Không nhịn đi cầu và không rặn: Đi vệ sinh ngay khi có nhu cầu, thời gian ngồi bồn cầu <5 phút.
– Tắm nước ấm (ngâm hậu môn): 2–3 lần/ngày, mỗi lần 10–15 phút giúp giảm sưng, giãn cơ.
– Vận động đều đặn: Đi bộ, yoga, bơi lội giúp cải thiện tuần hoàn và giảm táo bón.
– Tránh ngồi lâu: Cứ 30–45 phút nên đứng dậy đi lại vài phút.
Không nên tự ý dùng thuốc bôi, thuốc đặt kéo dài mà không có hướng dẫn y khoa – một số sản phẩm chứa corticoid có thể gây mỏng da, teo cơ hậu môn nếu lạm dụng.
Trĩ là bệnh lành tính nhưng dễ tái phát nếu không điều chỉnh lối sống. Đa số trường hợp ở giai đoạn sớm có thể kiểm soát tốt bằng thay đổi sinh hoạt. Tuy nhiên, đừng đợi đến khi búi trĩ sa hẳn ra ngoài hay đau không chịu nổi mới đi khám. Việc chẩn đoán sớm giúp bạn tránh được can thiệp phẫu thuật và giảm thiểu biến chứng.
Nếu bạn đang có triệu chứng nghi ngờ trĩ, hãy chủ động gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa hoặc hậu môn – trực tràng để được thăm khám kỹ lưỡng và tư vấn phác đồ phù hợp.
