Ruột thừa là gì và đau ruột thừa có nguy hiểm không?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất đúng và quan trọng — vì viêm ruột thừa là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của đau bụng cấp tính cần can thiệp phẫu thuật. Tôi sẽ giải thích rõ để bạn hiểu ruột thừa là gì, nó nằm ở đâu, và khi nào bạn nên lo lắng.
Ruột thừa là gì và có chức năng không?
Ruột thừa (appendix) là một ống nhỏ, kín, dài khoảng 5–10 cm, nối vào manh tràng – đoạn đầu tiên của ruột già, ngay sau khi ruột non đổ vào.
Trong nhiều thập kỷ, người ta từng cho rằng ruột thừa là cơ quan “thừa”, không có vai trò sinh học rõ rệt. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy nó có thể đóng vai trò hỗ trợ hệ miễn dịch, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên. Cụ thể, ruột thừa chứa mô lympho – một phần của hệ thống miễn dịch – và có thể hoạt động như “kho chứa” vi khuẩn có lợi, giúp tái lập hệ vi sinh đường ruột sau các đợt tiêu chảy nặng.
Dù vậy, con người hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh mà không cần ruột thừa, và việc cắt bỏ nó khi bị viêm không gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
Ruột thừa nằm ở đâu trong cơ thể?
Vị trí điển hình của ruột thừa là ở vùng bụng dưới bên phải, ngay dưới rốn và gần xương chậu. Tuy nhiên, giải phẫu ruột thừa rất đa dạng:
– Ở đa số người, ruột thừa nằm trước manh tràng, hướng xuống dưới.
– Ở một số người, nó có thể nằm sau manh tràng, sát lưng – khiến cơn đau không rõ ràng, dễ bỏ sót.
– Hiếm hơn, ruột thừa có thể hướng lên trên, nằm gần gan, hoặc thậm chí ở giữa bụng.
– Trong trường hợp cực kỳ hiếm – đảo ngược phủ tạng toàn phần (situs inversus) – ruột thừa nằm ở bên trái, nhưng điều này thường đi kèm với các bất thường nội tạng khác.
Chính vì sự biến đổi vị trí này mà triệu chứng đau ruột thừa đôi khi không điển hình, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già và phụ nữ.
Dấu hiệu nhận biết viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa thường khởi phát đột ngột và tiến triển nhanh trong vòng 24–48 giờ. Nếu không được xử trí kịp thời, ruột thừa có thể hoại tử và vỡ, gây viêm phúc mạc – một tình trạng đe dọa tính mạng.
Các dấu hiệu điển hình bao gồm:
– Đau bụng: Bắt đầu âm ỉ quanh rốn hoặc vùng thượng vị, sau 6–12 giờ dịch chuyển rõ rệt xuống hố chậu phải và trở nên đau nhói, liên tục, tăng khi ho, đi lại hoặc ấn vào bụng.
– Chán ăn: Gần như luôn xuất hiện – đây là một điểm khác biệt quan trọng so với các nguyên nhân đau bụng khác.
– Buồn nôn và nôn: Thường xảy ra sau khi đau, không phải trước.
– Sốt nhẹ (37.5–38.5°C): Nếu sốt cao (>39°C), có thể đã có thủng ruột thừa.
– Rối loạn tiêu hóa: Có thể táo bón hoặc tiêu chảy nhẹ, nhưng không phải triệu chứng chính.
– Dấu hiệu Blumberg: Khi bác sĩ ấn vào bụng rồi buông tay đột ngột, bạn cảm thấy đau dữ dội hơn – đây là dấu hiệu của kích thích màng bụng.
Vì sao phụ nữ dễ chẩn đoán nhầm viêm ruột thừa?
Ở nữ giới, viêm ruột thừa dễ bị nhầm với các bệnh phụ khoa như:
– U nang buồng trứng xoắn hoặc vỡ
– Viêm phần phụ
– Đau bụng kinh hoặc lạc nội mạc tử cung
Do đó, nếu bạn là phụ nữ và có đau bụng dưới không rõ nguyên nhân, đặc biệt kèm theo sốt nhẹ, buồn nôn và không liên quan đến chu kỳ kinh, đừng chủ quan. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp trì hoãn đi viện vì nghĩ là “đau bụng kinh”, đến khi ruột thừa vỡ mới nhập viện – rất nguy hiểm.
Một số dấu hiệu cảnh báo đặc biệt ở nữ:
– Đau lan ra vùng chậu, không khu trú rõ
– Tiểu buốt, tiểu rắt (nếu ruột thừa nằm gần bàng quang)
– Âm đạo ra dịch bất thường – cần phân biệt với viêm nhiễm phụ khoa
Khi nào cần đi khám ngay?
Bạn nên đến bệnh viện ngay nếu có:
– Đau bụng kéo dài trên 6 giờ, đặc biệt tập trung ở hố chậu phải
– Đau tăng dần, không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường
– Kèm theo sốt, nôn, chán ăn rõ rệt
– Bụng căng cứng, không dám cử động
Lưu ý quan trọng: Không tự ý dùng kháng sinh hay giảm đau mạnh khi nghi ngờ viêm ruột thừa – điều này có thể làm mờ triệu chứng, khiến chẩn đoán chậm trễ và tăng nguy cơ biến chứng.
Ruột thừa tuy nhỏ nhưng khi bị viêm lại là tình trạng cấp cứu ngoại khoa. Đau ruột thừa không phải “chuyện nhỏ” – đặc biệt khi cơn đau di chuyển từ rốn xuống hố chậu phải, kèm chán ăn và sốt nhẹ. Việc chẩn đoán sớm và phẫu thuật kịp thời (thường là cắt ruột thừa nội soi) giúp tránh các biến chứng nghiêm trọng như thủng ruột, áp xe hoặc nhiễm trùng huyết.
Nếu bạn đang có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, đừng chờ đợi – hãy đi khám ngay hôm nay. Sức khỏe của bạn luôn xứng đáng được ưu tiên!
