Thuốc trị gout gồm những loại nào và dùng thế nào cho đúng?
Chào bạn,
Cơn gout cấp thường khởi phát đột ngột với sưng, nóng, đỏ và đau dữ dội ở khớp — thường là ngón chân cái. May mắn là hiện nay có nhiều nhóm thuốc hiệu quả để xử lý cơn cấp và kiểm soát bệnh lâu dài. Tuy nhiên, việc lựa chọn và phối hợp thuốc phải dựa trên đánh giá lâm sàng cụ thể, vì dùng sai có thể làm bệnh nặng hơn hoặc gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từ góc nhìn lâm sàng của tôi — một bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp — về các nhóm thuốc trị gout và cách sử dụng an toàn.
Nguyên nhân cần dùng thuốc trong gout
Gout xảy ra khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao, dẫn đến hình thành tinh thể urat lắng đọng ở khớp, gây viêm cấp tính. Điều trị gout không chỉ là “giảm đau khi lên cơn” mà còn phải kiểm soát axit uric lâu dài để ngăn tái phát và biến chứng như hạt tophi, tổn thương khớp vĩnh viễn hoặc suy thận.
Các nhóm thuốc điều trị gout cấp tính
Khi cơn gout bùng phát, mục tiêu là giảm viêm và cắt cơn đau nhanh nhất có thể. Ba nhóm thuốc chính được sử dụng:
– Colchicin: Hiệu quả nhất nếu dùng trong 12 giờ đầu kể từ khi cơn đau bắt đầu. Cơ chế của nó là ức chế phản ứng viêm do tinh thể urat gây ra. Tuy nhiên, liều cao dễ gây buồn nôn, nôn, tiêu chảy — thậm chí ngộ độc nếu tự ý dùng quá liều. Hiện nay, phác đồ thường dùng liều thấp (0,5–1 mg/ngày) để giảm tác dụng phụ.
– NSAID (thuốc kháng viêm không steroid): Như naproxen, indomethacin, ibuprofen — giúp giảm đau và viêm nhanh. Tuy nhiên, nhóm này có thể gây loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, hoặc ảnh hưởng chức năng thận, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc có tiền sử bệnh lý nền.
– Corticoid (steroid): Được cân nhắc khi bệnh nhân không dùng được colchicin hoặc NSAID (ví dụ: suy thận, loét dạ dày). Có thể tiêm trực tiếp vào khớp hoặc uống đường toàn thân. Tuy hiệu quả nhanh, nhưng chỉ dùng ngắn hạn vì nguy cơ giữ nước, tăng huyết áp, rối loạn đường huyết nếu lạm dụng.
Thuốc điều trị dài hạn: Hạ và duy trì axit uric
Sau khi kiểm soát cơn cấp, bạn cần điều trị nền để đưa nồng độ axit uric về ngưỡng an toàn (<360 µmol/L, hoặc <300 µmol/L nếu đã có tophi). Việc này giúp hòa tan tinh thể urat và ngăn cơn gout tái phát.
– Nhóm ức chế xanthine oxidase (XOI):
– Allopurinol: Là thuốc đầu tay, ức chế enzyme tạo ra axit uric. Hiệu quả tốt, giá hợp lý, nhưng có thể gây dị ứng da (hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, đặc biệt ở người mang gen HLA-B*5801 — phổ biến ở người châu Á).
– Febuxostat: Dùng khi không dung nạp allopurinol. Hiệu quả mạnh hơn, nhưng cần theo dõi nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân có tiền sử bệnh tim.
– Nhóm tăng thải axit uric qua thận:
– Probenecid: Thúc đẩy thận đào thải axit uric. Tuy nhiên, không dùng được nếu bạn có sỏi thận hoặc suy thận, vì có thể làm tăng nguy cơ sỏi urat.
– Pegloticase: Là enzyme phân hủy axit uric, tiêm tĩnh mạch. Chỉ dành cho trường hợp gout kháng trị, khi các thuốc khác thất bại. Nguy cơ phản ứng dị ứng nặng cao, nên cần theo dõi sát tại cơ sở y tế.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:
– Cơn đau gout xuất hiện thường xuyên (>2 lần/năm).
– Khớp sưng, nóng, đỏ kéo dài >5 ngày dù đã dùng thuốc.
– Xuất hiện hạt tophi (cục cứng dưới da quanh khớp, vành tai).
– Đang dùng thuốc hạ axit uric nhưng vẫn bị tái phát cơn cấp — có thể do liều chưa đủ hoặc cần điều chỉnh phác đồ.
Hướng dẫn dùng thuốc an toàn và phòng ngừa tái phát
– Không tự ý dùng colchicin hoặc corticoid khi chưa có chẩn đoán rõ ràng — vì nhiều bệnh khớp khác (viêm khớp nhiễm khuẩn, giả gout) có triệu chứng tương tự nhưng điều trị hoàn toàn khác.
– Khi bắt đầu thuốc hạ axit uric (allopurinol, febuxostat), cơn gout có thể bùng phát trở lại trong vài tháng đầu — đây là phản ứng bình thường. Bác sĩ thường kê liều thấp colchicin dự phòng trong 3–6 tháng đầu để ngăn điều này.
– Uống đủ nước (2–2,5 lít/ngày) để giúp thận đào thải axit uric.
– Hạn chế rượu bia (đặc biệt bia), nội tạng động vật, hải sản, nước ngọt có đường — những thực phẩm giàu purin hoặc làm tăng axit uric.
– Kiểm soát cân nặng và tập thể dục đều đặn — béo phì là yếu tố nguy cơ lớn của gout.
Gout là bệnh có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng và đủ. Nhiều bệnh nhân trong phòng khám của tôi tưởng “chỉ cần giảm đau là xong”, nhưng sau vài năm lại đến với khớp biến dạng, tophi lan rộng — hoàn toàn có thể tránh được nếu bắt đầu điều trị nền sớm.
Vì vậy, đừng chỉ tập trung vào cơn đau cấp. Hãy coi gout như tăng huyết áp hay đái tháo đường: cần theo dõi định kỳ, dùng thuốc đều và thay đổi lối sống. Nếu bạn đang nghi ngờ mình bị gout, hãy đi khám để được xét nghiệm axit uric, siêu âm khớp hoặc chụp X-quang — chứ đừng tự ý mua thuốc theo mách bảo.
