Vi trùng lao là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn,
Vi trùng lao chính là vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis – tác nhân gây ra bệnh lao ở người. Đây là một loại trực khuẩn có lớp vỏ sáp giàu lipid, giúp nó kháng lại nhiều loại thuốc kháng sinh thông thường và tồn tại dai dẳng trong cơ thể hoặc môi trường. Vi trùng lao chủ yếu lây qua đường hô hấp khi hít phải các giọt bắn từ người bệnh lao phổi đang ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.

Vi trùng lao có đặc điểm gì nổi bật?

– Hình dạng: Trực khuẩn nhỏ, thẳng hoặc hơi cong (còn gọi là trực khuẩn Koch), kích thước khoảng 0,5 x 3 µm.
– Khó nhuộm màu: Không bắt màu theo phương pháp Gram thông thường, phải dùng kỹ thuật nhuộm kháng cồn – acid (Ziehl-Neelsen).
– Phát triển chậm: Chỉ nhân lên mỗi 18–24 giờ, nên thời gian ủ bệnh và điều trị thường kéo dài.
– Sức sống dai: Có thể tồn tại trong không khí dưới dạng hạt mịn lơ lửng đến vài giờ, đặc biệt trong không gian kín, kém thông thoáng.

Vi trùng lao lây truyền như thế nào?

– Chủ yếu qua đường hô hấp: Khi người mắc lao phổi đang ở giai đoạn hoạt động ho, hắt hơi, nói chuyện mạnh, vi khuẩn sẽ phát tán ra không khí dưới dạng hạt nhỏ.
– Cần tiếp xúc gần và kéo dài: Bạn không dễ bị lây chỉ sau một lần tiếp xúc ngắn. Nguy cơ cao hơn khi sống chung nhà, làm việc chung phòng kín với người bệnh chưa được điều trị.
– Không lây qua tiếp xúc thông thường: Bắt tay, dùng chung bát đũa, ôm hôn hay ngồi cạnh người bệnh không làm bạn nhiễm lao nếu họ không ho trực tiếp vào mặt bạn.

Khi nào vi trùng lao gây bệnh?

Không phải ai nhiễm vi trùng lao cũng mắc bệnh. Có hai tình trạng chính:

– Nhiễm lao tiềm ẩn: Vi khuẩn tồn tại trong cơ thể nhưng bị hệ miễn dịch khống chế, không gây triệu chứng và không lây nhiễm.
– Lao hoạt động: Khi sức đề kháng suy giảm (do HIV, suy dinh dưỡng, đái tháo đường, stress kéo dài…), vi khuẩn “thức dậy”, nhân lên và gây tổn thương – lúc này mới gọi là bệnh lao.

Các dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đã chuyển sang lao hoạt động:
– Ho kéo dài trên 2–3 tuần, có thể kèm đờm, ho ra máu.
– Sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi đêm.
– Mệt mỏi, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Đau ngực hoặc khó thở (nếu tổn thương lan rộng ở phổi).

Làm sao phòng ngừa và kiểm soát vi trùng lao?

– Tiêm vắc-xin BCG cho trẻ sơ sinh: Giúp ngăn ngừa các thể lao nặng như lao màng não, lao kê.
– Phát hiện sớm và điều trị dứt điểm: Người bệnh lao phổi cần tuân thủ phác đồ điều trị 6–9 tháng để ngăn lây lan và tránh kháng thuốc.
– Che miệng khi ho, đeo khẩu trang trong giai đoạn đầu điều trị.
– Tăng cường miễn dịch: Ăn đủ chất, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn – hệ miễn dịch khỏe là “lá chắn” tự nhiên chống lại vi trùng lao.

Vi trùng lao không phải “án tử”, nhưng rất nguy hiểm nếu bị bỏ sót hoặc điều trị không đúng cách. Nếu bạn đang ho kéo dài kèm sụt cân, mệt mỏi, đừng chần chừ – hãy đi khám để làm X-quang phổi và xét nghiệm đờm. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan nghĩ chỉ là “ho cảm”, đến khi phát hiện thì đã lây cho cả gia đình. Phát hiện sớm, điều trị đúng – bạn hoàn toàn có thể khỏi bệnh và sống khỏe mạnh.