Đau lòng bàn chân: Nguyên nhân, vị trí đau và cách xử lý hiệu quả

Chào bạn! Tôi hiểu cảm giác ấy – đau lòng bàn chân là một trong những triệu chứng rất thường gặp trong phòng khám cơ xương khớp của tôi. Nhiều người tưởng rằng đó chỉ là mỏi chân thông thường, nhưng thực tế, các vị trí đau lòng bàn chân khác nhau lại phản ánh những nguyên nhân bệnh lý rất riêng biệt. Việc xác định chính xác vị trí đau sẽ giúp chẩn đoán đúng và điều trị hiệu quả hơn.

Cần biết gì về cấu trúc lòng bàn chân?

Lòng bàn chân (plantar surface) là mặt dưới của bàn chân, nơi tiếp xúc trực tiếp với mặt đất khi đi lại. Đây là vùng chịu áp lực lớn nhất của toàn bộ cơ thể. Cấu trúc ở đây bao gồm:

– Da dày, lớp mỡ đệm dưới gót và ngón chân
– Gân gan chân (plantar fascia) – dải mô liên kết kéo dài từ gót đến các ngón
– Xương bàn chân, khớp giữa các xương
– Thần kinh, mạch máu nhỏ

Khi bất kỳ thành phần nào trong hệ thống này bị tổn thương hoặc quá tải, bạn đều có thể cảm nhận đau ở lòng bàn chân, và các vị trí đau lòng bàn chân sẽ cho biết “kẻ gây rối” nằm ở đâu.

Các vị trí đau lòng bàn chân thường gặp và nguyên nhân tương ứng

1. Đau ở gót chân (phần sau lòng bàn chân)

– Viêm cân gan chân: Đau nhói khi bước những bước đầu tiên vào buổi sáng, giảm khi đi lại. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất.
– Gai gót chân: Do lắng đọng canxi ở nơi gân gan chân bám vào xương gót, thường đi kèm viêm cân gan chân mạn tính.
– Viêm bao hoạt dịch gót: Ít gặp hơn, thường do chấn thương lặp lại hoặc mang giày cứng.

2. Đau ở giữa lòng bàn chân (vùng vòm gan chân)

– Hội chứng ống cổ chân: Dây thần kinh chày bị chèn ép khi đi qua ống cổ chân, gây tê, nóng rát hoặc đau lan dọc gan chân.
– Chấn thương mô mềm: Do chạy nhảy quá mức, đi bộ đường dài hoặc mang giày không nâng đỡ vòm chân.
– Bệnh lý thần kinh ngoại biên: Đặc biệt ở người tiểu đường – có thể gây đau âm ỉ, bỏng rát ở gan chân.

3. Đau ở trước lòng bàn chân (dưới các ngón chân, đặc biệt ngón cái và ngón trỏ)

– U dây thần kinh Morton: Dày lên của mô quanh dây thần kinh giữa các xương bàn chân, gây cảm giác như có sỏi trong giày, tê buốt giữa ngón chân.
– Viêm khớp ngón chân: Thường liên quan đến thoái hóa khớp hoặc gout.
– Nứt gót hoặc chai chân: Do ma sát kéo dài, đặc biệt ở người đi chân trần hoặc mang dép hở.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bạn nên tìm đến chuyên khoa cơ xương khớp hoặc chỉnh hình bàn chân nếu:

– Đau kéo dài trên 2 tuần dù đã nghỉ ngơi
– Đau tăng dần, ảnh hưởng đến đi lại hoặc giấc ngủ
– Có sưng, đỏ, nóng ở lòng bàn chân
– Bị tê, mất cảm giác hoặc yếu cơ bàn chân
– Bạn có tiền sử tiểu đường, bệnh tự miễn hoặc chấn thương bàn chân

Cách điều trị và giảm đau hiệu quả

Tùy theo nguyên nhân, hướng điều trị có thể bao gồm:

– Nghỉ ngơi, chườm đá trong giai đoạn cấp
– Mang giày có đệm lót, nâng đỡ vòm gan chân
– Vật lý trị liệu: Kéo giãn gân gót, gân gan chân; bài tập tăng cường cơ bàn chân
– Điều chỉnh tư thế đi đứng, tránh đứng lâu hoặc chạy trên bề mặt cứng
– Trong một số trường hợp: tiêm corticosteroid tại chỗ, giày chỉnh hình, hoặc phẫu thuật (hiếm)

Ở những bệnh nhân tiểu đường, việc kiểm soát đường huyết và chăm sóc bàn chân hàng ngày là ưu tiên hàng đầu để tránh biến chứng loét.

Phòng ngừa đau lòng bàn chân như thế nào?

– Chọn giày phù hợp: ôm chân, có đệm gót, hỗ trợ vòm gan chân
– Tránh đi chân trần trên sàn cứng
– Tập luyện đều đặn các động tác kéo giãn gân Achilles và gan chân
– Kiểm soát cân nặng để giảm áp lực lên bàn chân
– Thay giày thể thao định kỳ (sau 500–800 km sử dụng)

Các vị trí đau lòng bàn chân không phải là triệu chứng đơn giản – chúng là “bản đồ” phản ánh tình trạng sức khỏe của hệ thống cơ – gân – thần kinh ở bàn chân. Trong nhiều năm hành nghề, tôi thấy rằng đa số trường hợp đau gan chân đều cải thiện rõ rệt nếu được can thiệp sớm và đúng cách. Đừng chủ quan nghĩ rằng “chỉ là đau chân”, vì đôi khi đó là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiềm ẩn cần được đánh giá kỹ lưỡng.

Nếu bạn đang trải qua cơn đau này, hãy quan sát kỹ vị trí đau, thời điểm xuất hiện và các yếu tố làm nặng thêm – đó sẽ là thông tin quý giá giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác ngay từ lần khám đầu tiên.