Vì sao chớm lạnh, người cao tuổi dễ bị viêm phổi và đột quỵ?
Chào bạn,
Đúng như bạn lo lắng, thời điểm giao mùa – đặc biệt khi trời bắt đầu se lạnh – chính là lúc nguy cơ viêm phổi, đột quỵ và các biến cố tim mạch ở người cao tuổi tăng rõ rệt. Nguyên nhân chủ yếu là do hệ miễn dịch suy giảm, khả năng điều hòa thân nhiệt kém và các bệnh nền sẵn có dễ bùng phát dưới tác động của nhiệt độ thay đổi đột ngột.
Nguyên nhân khiến người già dễ mắc bệnh khi trời lạnh
– Suy giảm miễn dịch và lão hóa cơ quan: Khi tuổi cao, phổi, tim, gan, thận đều hoạt động kém hiệu quả hơn. Hệ hô hấp dễ bị virus, vi khuẩn tấn công, nhất là trong môi trường lạnh và khô.
– Rối loạn điều hòa thân nhiệt: Người già thường không cảm nhận rõ nóng – lạnh như người trẻ, dẫn đến mặc thiếu ấm hoặc tắm muộn – những yếu tố dễ gây viêm phổi hoặc hạ thân nhiệt.
– Co mạch do lạnh: Nhiệt độ giảm khiến mạch máu co lại, huyết áp tăng vọt – đặc biệt nguy hiểm với người có tiền sử tăng huyết áp, xơ vữa động mạch hoặc đái tháo đường, làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
– Hạn chế vận động: Trời lạnh khiến người già ít di chuyển, dẫn đến ứ đọng đờm, giảm lưu thông máu và tăng nguy cơ huyết khối.
– Sai lầm trong sinh hoạt: Tắm khuya, sưởi than trong phòng kín, mặc quá mỏng… là những thói quen tưởng nhỏ nhưng có thể dẫn đến tai biến nghiêm trọng.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
– Sốt nhẹ hoặc sốt cao kéo dài kèm ho, khó thở, đờm đặc.
– Mệt mỏi bất thường, chán ăn, lú lẫn hoặc ngủ gà – đây có thể là biểu hiện “không điển hình” của viêm phổi ở người già.
– Đau ngực, đau đầu dữ dội, tê yếu tay chân, nói ngọng – dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ.
– Chỉ số SpO₂ dưới 94% khi đo tại nhà (nếu có máy), hoặc môi/tay tím tái.
– Huyết áp tăng vọt (>180/100 mmHg) hoặc tụt sâu (<90/60 mmHg) kèm chóng mặt.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều cụ nhập viện muộn chỉ vì “nghĩ ho vài ngày sẽ tự khỏi” – đến khi suy hô hấp thì đã rất nguy kịch.
Cách phòng ngừa hiệu quả trong mùa lạnh
– Giữ ấm toàn thân, đặc biệt vùng cổ, ngực, tay và chân. Nên mặc nhiều lớp mỏng thay vì một lớp dày để dễ điều chỉnh.
– Không tắm sau 20h, nước tắm nên ấm (khoảng 35–37°C), phòng tắm kín gió và lau khô người ngay sau khi tắm.
– Uống đủ nước ấm (1.5–2 lít/ngày) để làm loãng đờm, hỗ trợ đào thải độc tố.
– Duy trì vận động nhẹ như đi bộ trong nhà, tập thở sâu, xoay khớp vai – giúp tăng lưu thông máu và giảm ứ đọng dịch phổi.
– Tiêm vắc xin đầy đủ: cúm mùa và phế cầu là hai mũi tiêm quan trọng giúp giảm 50–70% nguy cơ viêm phổi nặng ở người già.
– Kiểm soát bệnh nền: Đo huyết áp, đường huyết hàng ngày; uống thuốc đều đặn theo toa, không tự ý ngưng hay đổi liều.
Khi nào cần đến viện?
Bạn đừng chần chừ nếu người thân có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kéo dài trên 24–48 giờ, đặc biệt là ho kèm khó thở, mệt lả, sốt không rõ nguyên nhân hoặc thay đổi ý thức. Viêm phổi ở người già có thể tiến triển rất nhanh – từ “có vẻ ổn” đến suy hô hấp chỉ trong 1–2 ngày.
Thời tiết lạnh không chỉ “làm đau xương” mà còn là “kẻ kích hoạt” các bệnh lý tiềm ẩn ở người cao tuổi. Viêm phổi và đột quỵ trong mùa này thường khởi phát âm thầm, diễn tiến nhanh và dễ tử vong nếu không được can thiệp kịp thời. Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn chữa bệnh – và sự quan sát tinh tế của người thân chính là “lá chắn” đầu tiên bảo vệ sức khỏe của các cụ. Hãy chủ động giữ ấm, theo dõi sát và đừng ngại đi khám sớm khi có dấu hiệu bất thường.
