Vì sao bạn tăng cân dù ăn uống và vận động bình thường?

“Tôi vẫn ăn như mọi ngày, thậm chí còn tập thể dục đều đặn, vậy mà cân nặng cứ tăng dần từng tuần. Tôi lo lắng không biết có phải cơ thể đang có vấn đề gì không…” – Đây là tâm sự tôi nghe khá thường xuyên trong phòng khám. Nhiều người nghĩ tăng cân chỉ liên quan đến ăn nhiều hay lười vận động, nhưng thực tế, có những “thủ phạm thầm lặng” hoàn toàn nằm ngoài thói quen sinh hoạt hàng ngày.

Chào bạn, tôi là bác sĩ chuyên khoa nội tiết và dinh dưỡng. Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ những nguyên nhân ít ngờ nhưng rất phổ biến khiến bạn tăng cân dù vẫn giữ lối sống ổn định. Hiểu rõ chúng sẽ giúp bạn điều chỉnh kịp thời, tránh lo lắng không cần thiết hoặc bỏ sót những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Những nguyên nhân bất ngờ khiến bạn tăng cân

– Thiếu ngủ kéo dài: Khi bạn ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm, cơ thể tăng hormone ghrelin (gây đói) và giảm leptin (gây no), dẫn đến thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt và thức ăn nhanh.
– Căng thẳng mạn tính: Cortisol – hormone stress – không chỉ làm bạn thèm ăn mà còn thúc đẩy tích mỡ vùng bụng như một cơ chế “dự trữ năng lượng” khi cơ thể cảm thấy bị đe dọa.
– Thuốc điều trị: Một số thuốc như chống trầm cảm, steroid, thuốc điều trị tiểu đường, huyết áp hay chống co giật có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa và gây tăng cân.
– Rối loạn nội tiết: Suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hay hội chứng Cushing đều làm chậm chuyển hóa hoặc thay đổi phân bố mỡ trong cơ thể.
– Thay đổi sinh lý: Giai đoạn mãn kinh ở phụ nữ hoặc việc bỏ thuốc lá cũng có thể làm cân nặng dao động do thay đổi hormone và thói quen ăn uống.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám

Tăng cân đơn thuần không phải lúc nào cũng đáng lo, nhưng bạn nên lưu ý nếu kèm theo các biểu hiện sau:
– Cân nặng tăng nhanh (>2–3 kg/tháng) mà không rõ nguyên nhân.
– Mỡ tích tụ bất thường ở mặt, cổ, lưng hoặc bụng.
– Mệt mỏi kéo dài, da khô, rụng tóc, lạnh run (dấu hiệu suy giáp).
– Rối loạn kinh nguyệt, nổi mụn, rậm lông (gợi ý PCOS).
– Yếu cơ, dễ bầm tím, cao huyết áp (có thể là hội chứng Cushing).

Cách giảm cân an toàn khi nguyên nhân không phải do ăn uống

– Ưu tiên giấc ngủ: Đảm bảo ngủ đủ 7–8 tiếng/đêm để cân bằng hormone kiểm soát cảm giác đói.
– Quản lý stress: Thiền, yoga, hít thở sâu hoặc đi bộ nhẹ nhàng giúp giảm cortisol và hạn chế ăn “giải tỏa”.
– Không tự ý ngừng thuốc: Nếu nghi ngờ thuốc gây tăng cân, hãy trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh liều hoặc đổi phác đồ – tuyệt đối không tự ngưng.
– Kiểm tra nội tiết: Xét nghiệm TSH, FT4, cortisol, insulin, testosterone… có thể giúp phát hiện rối loạn tiềm ẩn.
– Duy trì vận động: Ngay cả khi không giảm cân, tập luyện giúp cải thiện chuyển hóa, giữ khối cơ và phân bố mỡ lành mạnh hơn.

Tăng cân âm thầm – khi bạn vẫn ăn uống điều độ và vận động đều – thường phản ánh sự thay đổi bên trong cơ thể, chứ không phải do thiếu ý chí hay lười biếng. Trong nhiều trường hợp, đây là tín hiệu cảnh báo từ hệ nội tiết, thần kinh hoặc tác dụng phụ của thuốc. Việc tìm đúng nguyên nhân sẽ giúp bạn điều trị hiệu quả, thay vì “chiến đấu” với cân nặng một cách vô ích. Nếu cân nặng thay đổi bất thường kèm triệu chứng khác, đừng chần chừ – hãy đi khám để được đánh giá toàn diện.