Uống gì để giữ ấm cơ thể trong mùa lạnh mà vẫn tốt cho sức khỏe?
Thực ra, giữ ấm cơ thể bằng đồ uống nóng không chỉ là cảm giác dễ chịu, mà còn là một phần quan trọng trong chăm sóc sức khỏe mùa đông. Tuy nhiên, không phải loại đồ uống nóng nào cũng phù hợp với mọi người. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ 5 nhóm đồ uống phổ biến, phân tích tác dụng thực sự, lưu ý y khoa, và cách dùng an toàn để bạn vừa ấm người, vừa bảo vệ sức khỏe.
1. Cà phê kết hợp ca cao: Thận trọng với caffeine và đường
Nhiều người thích pha cà phê với ca cao để có vị đắng ngọt ấm áp vào buổi sáng. Về mặt sinh lý, nhiệt độ nóng của đồ uống giúp giãn mạch ngoại biên, tạo cảm giác ấm nhanh chóng. Ca cao chứa flavonoid – chất chống oxy hóa hỗ trợ tuần hoàn, còn cà phê cung cấp caffeine, giúp tỉnh táo.
Tuy nhiên, tôi thường khuyên bệnh nhân:
– Người tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim nên hạn chế caffeine, đặc biệt khi uống lúc đói.
– Người trào ngược dạ dày cần tránh đồ uống chua, đắng, nóng quá – dễ kích thích niêm mạc.
– Đường và sữa đặc trong công thức có thể làm tăng calo, không phù hợp với người đái tháo đường hoặc béo phì.
Khuyến nghị: Nếu thích, bạn có thể dùng bột ca cao nguyên chất không đường, pha với sữa ít béo và một lượng nhỏ cà phê (hoặc thay bằng trà xanh). Uống sau bữa ăn sáng để giảm kích ứng dạ dày.
2. Trà gia vị (trà quế, đinh hương, hồi): Có thật sự tăng đề kháng?
Trà nóng pha với quế, đinh hương, hoa hồi là món quen thuộc ở nhiều nước ôn đới. Các loại gia vị này chứa tinh dầu kháng khuẩn, chống viêm nhẹ, và có tác dụng kích thích tuần hoàn ngoại vi – giúp tay chân bớt lạnh.
Tuy nhiên, cần hiểu rõ:
– Không có bằng chứng khoa học mạnh cho thấy những loại trà này “tăng đề kháng” theo nghĩa phòng ngừa virus.
– Tác dụng chủ yếu là hỗ trợ triệu chứng: làm ấm, giảm cảm giác ớn lạnh, dễ chịu đường hô hấp trên.
– Đinh hương và quế có tính ấm, nhưng dùng quá nhiều có thể gây nóng trong, táo bón, hoặc tương tác thuốc (ví dụ: quế có thể ảnh hưởng đến thuốc chống đông).
Khuyến nghị: Dùng với lượng vừa phải (1 thanh quế nhỏ, 2–3 nụ đinh hương/ngày). Tránh dùng cho phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ dưới 6 tuổi, hoặc người đang dùng thuốc chống đông máu.
3. Trà gừng – chanh – mật ong: Giải cảm hay chỉ làm dịu họng?
Đây là thức uống được nhiều người tin dùng khi bắt đầu có triệu chứng cảm lạnh. Gừng có gingerol – hoạt chất chống viêm, làm ấm cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa. Mật ong có tính kháng khuẩn nhẹ, làm dịu niêm mạc họng. Chanh cung cấp vitamin C, nhưng lượng trong một lát chanh rất nhỏ.
Tôi thường giải thích với bệnh nhân:
– Thức uống này không điều trị cảm cúm, nhưng có thể giảm cảm giác khó chịu, giảm ho khan, hỗ trợ giấc ngủ.
– Mật ong không nên cho trẻ dưới 1 tuổi vì nguy cơ ngộ độc botulinum.
– Nước quá nóng (>60°C) sẽ phá hủy enzyme trong mật ong và vitamin C trong chanh – nên để nguội bớt trước khi pha.
Khuyến nghị: Dùng khi mới chớm lạnh, ho khan, hoặc đầy bụng sau ăn. Không thay thế thuốc nếu đã có sốt, đau họng mủ, hoặc khó thở.
4. Rượu táo nóng: Ấm người nhưng tiềm ẩn rủi ro
Rượu táo (apple cider) pha nóng với quế, cam là món phổ biến ở phương Tây. Cồn trong rượu gây giãn mạch, tạo cảm giác ấm nhanh – nhưng thực tế làm mất nhiệt cơ thể nhanh hơn về lâu dài.
Lưu ý y khoa quan trọng:
– Cồn ức chế trung tâm điều nhiệt ở não, khiến bạn không nhận ra mình đang bị hạ thân nhiệt – nguy hiểm khi ra ngoài trời lạnh.
– Tương tác với thuốc: rượu làm tăng độc tính của paracetamol, thuốc an thần, hoặc thuốc hạ huyết áp.
– Không phù hợp với người có bệnh gan, tăng huyết áp, rối loạn giấc ngủ, hoặc đang điều trị bất kỳ bệnh mạn tính nào.
Khuyến nghị: Nếu muốn thưởng thức, chỉ nên dùng 1 ly nhỏ (≤100ml), không uống khi lái xe, và tránh hoàn toàn nếu đang dùng thuốc. Người cao tuổi nên thay bằng nước táo ép nóng không cồn.
5. Sô cô la nóng: Ngon nhưng dễ “lợi bất cập hại”
Sô cô la nóng mang lại cảm giác ấm áp, dễ chịu nhờ nhiệt độ và hormone serotonin được kích thích khi ăn đồ ngọt. Tuy nhiên, phiên bản tự làm thường chứa nhiều đường, kem béo, siro – dễ gây tăng cân, rối loạn đường huyết, và tăng mỡ máu.
Điều tôi lo ngại nhất:
– Nhiều người uống sô cô la nóng vào buổi tối, dẫn đến mất ngủ do theobromine (chất kích thích nhẹ trong ca cao).
– Trẻ em dễ nghiện đồ ngọt, ảnh hưởng thói quen ăn uống lâu dài.
Khuyến nghị: Chọn sô cô la đen nguyên chất ≥70% ca cao, pha với sữa không đường hoặc sữa thực vật. Hạn chế topping, và uống vào buổi sáng hoặc chiều, không uống sát giờ ngủ.
Giữ ấm cơ thể bằng đồ uống nóng là thói quen tốt trong mùa lạnh, nhưng không phải “nóng” nào cũng an toàn. Nhiều thức uống tưởng chừng “thiên nhiên, lành tính” lại ẩn chứa rủi ro nếu dùng sai cách, sai đối tượng.
Nguyên tắc vàng tôi luôn khuyên bệnh nhân:
“Chọn đồ uống nóng vừa phải (50–60°C), ít đường, không cồn, và phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn. Nếu có bệnh mạn tính, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thường xuyên.”
Mùa đông là thời điểm cơ thể dễ suy giảm miễn dịch – thay vì tìm “thần dược”, hãy ưu tiên ngủ đủ, ăn đủ chất, giữ ấm hợp lý, và dùng đồ uống nóng như một phần hỗ trợ – chứ không phải giải pháp chính cho sức khỏe.
