Thời tiết lạnh có làm viêm xoang tái phát mạnh hơn không?

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất phổ biến – và hoàn toàn hợp lý. Thời tiết lạnh thực sự có thể làm viêm xoang mạn tính tái phát mạnh hơn, đặc biệt ở những người đã từng bị tổn thương niêm mạc xoang trước đó. Nguyên nhân không chỉ đơn thuần là “trời lạnh”, mà còn liên quan đến hàng loạt thay đổi sinh lý trong đường thở khi nhiệt độ và độ ẩm không khí giảm mạnh.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ vì sao tình trạng này xảy ra, dấu hiệu nào cần cảnh giác, và quan trọng nhất – những biện pháp tại nhà bạn có thể áp dụng ngay để giảm nhẹ triệu chứng một cách an toàn và hiệu quả.

Vì sao thời tiết lạnh dễ làm viêm xoang tái phát?

Khi nhiệt độ ngoài trời giảm, đặc biệt kèm theo không khí khô hanh (như ở miền Bắc Việt Nam vào cuối đông), hệ thống hô hấp của chúng ta phải đối mặt với nhiều thách thức:

– Niêm mạc mũi – xoang bị kích ứng: Không khí lạnh và khô làm giảm khả năng tự làm ấm và làm ẩm của mũi, khiến lớp lông chuyển (cilia) trên bề mặt niêm mạc hoạt động kém hiệu quả. Điều này cản trở việc đào thải dịch nhầy và vi khuẩn, tạo điều kiện cho viêm nhiễm bùng phát.

– Tăng áp lực trong hốc xoang: Khi niêm mạc sưng nề do lạnh, các lỗ thông xoang bị tắc nghẽn, dịch ứ đọng bên trong gây cảm giác nặng mặt, đau đầu, thậm chí đau lan lên trán hoặc sau mắt.

– Phản ứng dị ứng tăng cao: Mùa lạnh thường đi kèm với nấm mốc trong nhà, bụi tích tụ do ít mở cửa, và sự gia tăng các chất gây dị ứng – tất cả đều có thể “đánh thức” viêm xoang mạn tính ở người nhạy cảm.

Trong phòng khám, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân than phiền rằng cứ mỗi dịp giáp Tết – khi thời tiết giao mùa thất thường – là họ lại “sống chung” với nghẹt mũi, chảy nước mũi đặc và cơn đau đầu dai dẳng. Đây không phải ngẫu nhiên, mà là hệ quả của cơ địa dễ tổn thương kết hợp với yếu tố môi trường.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám sớm

Không phải lúc nào nghẹt mũi hay đau đầu mùa lạnh cũng chỉ là viêm xoang tái phát thông thường. Bạn cần lưu ý nếu xuất hiện các biểu hiện sau:

– Đau nhức dữ dội vùng trán, má hoặc giữa hai mắt, kéo dài hơn 7–10 ngày.
– Sốt cao (>38°C) kèm mệt mỏi, chán ăn – gợi ý nhiễm trùng cấp.
– Thị lực thay đổi, sưng mí mắt hoặc nhìn đôi – dấu hiệu viêm lan vào ổ mắt (hiếm nhưng nguy hiểm).
– Dịch mũi đặc, vàng xanh kéo dài >10 ngày không cải thiện dù đã chăm sóc tại nhà.

Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, bạn nên đến chuyên khoa Tai Mũi Họng để được đánh giá kịp thời, tránh biến chứng như viêm xoang mạn tính hóa mủ, viêm xương trán, hay thậm chí ảnh hưởng thần kinh thị giác.

Biện pháp giảm triệu chứng viêm xoang tại nhà khi trời lạnh

Bạn hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát triệu chứng ngay tại nhà – miễn là áp dụng đúng và kiên trì. Dưới đây là những phương pháp tôi thường khuyên bệnh nhân của mình:

– Xông mũi – họng bằng hơi nước ấm: Dùng nước nóng (không quá 50°C) thêm vài giọt tinh dầu khuynh diệp hoặc gừng tươi giã nhỏ. Hít sâu trong 5–10 phút, 2 lần/ngày. Hơi ấm giúp làm loãng dịch nhầy, giảm sưng niêm mạc và thông thoáng đường thở.

– Rửa mũi bằng nước muối sinh lý đẳng trương (0,9%): Thực hiện 1–2 lần/ngày, đặc biệt sau khi ra ngoài trời lạnh. Nên dùng bình rửa mũi chuyên dụng (kiểu Neti pot) để làm sạch sâu, loại bỏ bụi, vi khuẩn và dị nguyên bám trên niêm mạc.

– Giữ ấm vùng mặt và cổ: Đeo khẩu trang dày khi ra ngoài, quàng khăn ấm quanh cổ. Tránh hít trực tiếp luồng gió lạnh – điều này làm co mạch mũi đột ngột, dễ gây co thắt và tắc nghẽn.

– Tăng độ ẩm trong phòng: Dùng máy tạo ẩm (humidifier) hoặc đặt chậu nước trong phòng ngủ, đặc biệt vào ban đêm. Độ ẩm lý tưởng nên duy trì ở mức 40–60% để bảo vệ niêm mạc mũi.

– Uống đủ nước và bổ sung vitamin C: Nước giúp làm loãng dịch nhầy; vitamin C từ cam, bưởi, ổi… hỗ trợ tăng cường miễn dịch tự nhiên, giảm phản ứng viêm.

– Tránh các yếu tố kích thích: Không hút thuốc, hạn chế rượu bia, và giữ nhà cửa sạch sẽ – hút bụi thường xuyên, giặt ga gối định kỳ để giảm tiếp xúc với mạt bụi và nấm mốc.

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc co mạch (như Otrivin, Xylomethazolin) quá 5 ngày liên tục, vì có thể gây “nghiện mũi” – tình trạng nghẹt mũi nặng hơn khi ngưng thuốc.

Viêm xoang mạn tính không thể “dứt điểm” chỉ bằng vài mẹo tại nhà, nhưng bạn hoàn toàn có thể ngăn ngừa đợt cấp tái phát nếu chủ động bảo vệ niêm mạc mũi – xoang mỗi khi thời tiết thay đổi. Với bạn – người đang lo lắng vì cơn đau đầu và nghẹt mũi gần Tết – hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ: rửa mũi đều đặn, giữ ấm, và đừng để cơ thể mất nước.

Nếu triệu chứng vẫn dai dẳng sau 1–2 tuần chăm sóc tích cực, bạn nên đi khám để đánh giá mức độ tổn thương xoang qua nội soi mũi hoặc CT scan – từ đó có hướng điều trị phù hợp, tránh để bệnh tiến triển thành polyp mũi hay viêm xoang mạn tính khó kiểm soát.

Chúc bạn một mùa đông khỏe mạnh và một kỳ nghỉ Tết thật an yên!