Thời tiết chuyển lạnh có làm tăng nguy cơ đột quỵ không?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ mối lo rất thực tế và đáng quan tâm. Đúng vậy — trời lạnh không chỉ khiến chúng ta dễ cảm cúm mà còn là yếu tố thúc đẩy nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc người đang mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường hay rối loạn mỡ máu. Dưới góc nhìn lâm sàng, tôi thường gặp nhiều ca đột quỵ nhập viện ngay trong những ngày giao mùa, khi nhiệt độ giảm sâu bất ngờ.
Vì sao thời tiết lạnh lại dễ gây đột quỵ?
Khi nhiệt độ môi trường hạ thấp, cơ thể phản ứng bằng cách co mạch ngoại biên để giữ ấm cho các cơ quan trọng yếu như tim và não. Tuy nhiên, phản ứng sinh lý này lại vô tình tạo ra “cơn bão” bên trong hệ tim mạch:
– Tăng huyết áp đột ngột: Mạch máu co lại làm lực cản ngoại vi tăng, dẫn đến huyết áp tăng vọt — đặc biệt nguy hiểm với người vốn đã có tiền sử cao huyết áp.
– Máu đặc hơn, dễ hình thành cục máu đông: Nhiệt độ thấp làm tăng độ nhớt của máu, kết hợp với tình trạng ít vận động vào mùa lạnh, tạo điều kiện thuận lợi cho huyết khối.
– Kích thích hệ thần kinh giao cảm: Gây tăng nhịp tim, co thắt mạch và có thể làm vỡ mảng xơ vữa trong lòng động mạch — nguyên nhân phổ biến của nhồi máu não.
– Giảm hoạt động thể chất: Nhiều người ngại ra ngoài, ít vận động, dẫn đến rối loạn chuyển hóa, tăng cholesterol và đường huyết — những yếu tố nguy cơ âm thầm cho đột quỵ.
Những ai cần đặc biệt cảnh giác khi trời lạnh?
Không phải ai cũng có nguy cơ như nhau. Trong phòng khám, tôi thường nhắc nhở nhóm sau cần theo dõi sát sao và chủ động phòng ngừa:
– Người trên 50 tuổi, nhất là nam giới hoặc phụ nữ sau mãn kinh.
– Người có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bệnh tim mạch hoặc từng bị đột quỵ trước đó.
– Người thừa cân, béo phì, hút thuốc, uống rượu bia thường xuyên hoặc có lối sống ít vận động.
– Người trong gia đình có người thân (cùng huyết thống) từng bị đột quỵ — yếu tố di truyền không thể bỏ qua.
– Những ai thường xuyên thức khuya, tắm đêm hoặc ra ngoài khi trời lạnh đột ngột mà không giữ ấm đầy đủ.
Dấu hiệu đột quỵ – đừng chờ “đến lúc rõ ràng” mới hành động
Đột quỵ là cuộc đua với thời gian. Tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân: “FAST” không chỉ là từ viết tắt — đó là chìa khóa cứu mạng:
– F (Face): Mặt méo, cười lệch, một bên má xệ xuống.
– A (Arm): Yếu hoặc liệt tay/chân một bên, không nâng được cánh tay.
– S (Speech): Nói ngọng, ú ớ, không diễn đạt trọn câu.
– T (Time): Gọi cấp cứu NGAY LẬP TỨC — mỗi phút trôi qua, khoảng 1,9 triệu tế bào não bị chết.
Lưu ý: Không xoa bóp, cạo gió, chích máu hay cho uống thuốc dân gian — những hành động này không những vô ích mà còn làm chậm trễ can thiệp y khoa.
Làm gì để phòng đột quỵ hiệu quả trong mùa lạnh?
Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh — đặc biệt với đột quỵ. Dưới đây là những lời khuyên tôi thường dặn bệnh nhân của mình:
– Giữ ấm toàn thân, đặc biệt vùng đầu, cổ, tay và chân. Tránh ra ngoài khi nhiệt độ dưới 15°C, nhất là sáng sớm hoặc đêm khuya.
– Theo dõi huyết áp và đường huyết hàng ngày nếu bạn có bệnh nền.
– Vận động nhẹ nhàng trong nhà: đi bộ tại chỗ, tập giãn cơ, yoga — giúp tuần hoàn máu ổn định và giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.
– Ăn uống lành mạnh: giảm muối, hạn chế rượu bia, tăng rau xanh, trái cây và uống đủ nước ấm (1.5–2 lít/ngày).
– Tuân thủ điều trị: Nếu đang dùng thuốc điều trị tăng huyết áp, tiểu đường… tuyệt đối không tự ý ngưng hay thay đổi liều.
– Khám sàng lọc đột quỵ định kỳ nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao — ngay cả khi chưa có triệu chứng.
Trời lạnh không “gây” đột quỵ trực tiếp, nhưng nó kích hoạt và làm trầm trọng thêm các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn trong cơ thể. Với kinh nghiệm lâm sàng, tôi thấy rằng phần lớn ca đột quỵ mùa lạnh đều có thể phòng tránh được nếu người bệnh và gia đình hiểu rõ nguy cơ, biết cách theo dõi và hành động kịp thời. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ nhất: mặc đủ ấm, đo huyết áp đều đặn, và đừng chủ quan với những dấu hiệu “lạ” dù chỉ thoáng qua. Sức khỏe tim mạch — và tính mạng của bạn — xứng đáng được bảo vệ từng ngày.
