Thói quen buổi sáng nào âm thầm làm hại thận mà nhiều người không biết?

“Tôi thường thức dậy, uống ngay một ly cà phê rồi đi làm, đôi khi nhịn tiểu vì vội, lại hay bỏ bữa sáng. Gần đây, tôi thấy mệt mỏi, hay phù nhẹ ở mắt cá chân và lo lắng không biết có phải thận đang gặp vấn đề? Những thói quen tưởng chừng vô hại này có thực sự ảnh hưởng đến thận không, thưa bác sĩ?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Câu hỏi của bạn rất đáng quan tâm — và tôi muốn khẳng định ngay: có, những thói quen buổi sáng tưởng chừng nhỏ nhặt lại có thể âm thầm gây tổn thương thận theo thời gian. Thận là cơ quan “im lặng”: chúng có thể suy giảm chức năng đến 70–80% mà không gây triệu chứng rõ rệt. Chính vì vậy, việc nhận biết và điều chỉnh lối sống từ sớm là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe thận lâu dài.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ chi tiết 5 thói quen buổi sáng phổ biến nhưng tiềm ẩn nguy cơ với thận — kèm theo hướng dẫn thực tế để bạn phòng tránh.

1. Không uống nước ngay sau khi thức dậy

Sau 6–8 giờ ngủ, cơ thể bạn rơi vào tình trạng mất nước nhẹ do thận vẫn hoạt động suốt đêm để lọc máu và đào thải chất thải. Nếu bạn bắt đầu ngày mới bằng cà phê, trà đặc hoặc nước ngọt — thay vì nước lọc — lượng caffeine hoặc đường sẽ kéo thêm nước ra khỏi tế bào, khiến thận phải làm việc cật lực hơn để duy trì cân bằng nội môi.

– Uống 200–250 ml nước ấm ngay sau khi tỉnh dậy giúp:

Kích thích lưu thông máu đến thận.
Làm loãng nước tiểu, giảm nguy cơ sỏi thận (do các khoáng chất như canxi, oxalat không kịp kết tinh).
Hỗ trợ gan và thận “dọn dẹp” độc tố tích tụ qua đêm.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân bị sỏi thận tái phát dù ăn uống “rất lành mạnh” — hóa ra họ có thói quen… không uống nước trước 9 giờ sáng!

2. Nhịn tiểu sau khi thức dậy

Nhiều người nghĩ “đi tiểu sau cũng được”, nhưng nước tiểu đọng lâu trong bàng quang không chỉ tạo áp lực ngược lên thận mà còn là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.

– Hậu quả cụ thể:

Tăng nguy cơ viêm bàng quang, viêm đài bể thận (nhiễm trùng lan ngược lên thận).
Dẫn đến tổn thương nhu mô thận nếu tái diễn nhiều lần.
Ở phụ nữ trung niên, nhịn tiểu kéo dài còn liên quan đến tăng huyết áp do rối loạn hệ thần kinh tự chủ.

Bạn nên đi tiểu ngay khi có cảm giác buồn, đặc biệt là sau khi ngủ dậy — ngay cả khi chưa “đi được nhiều”.

3. Uống thuốc giảm đau khi bụng đói

Các thuốc như ibuprofen, diclofenac (thuộc nhóm NSAIDs) thường được dùng để giảm đau đầu, đau cơ vào buổi sáng. Tuy nhiên, khi uống lúc đói, thuốc hấp thu nhanh, nồng độ trong máu tăng đột ngột — gây co mạch thận và giảm lưu lượng máu đến thận.

– Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu bạn:

Đã có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường.
Đang dùng thuốc lợi tiểu hoặc ức chế men chuyển (ACEI).
Mất nước do tập thể dục hoặc thời tiết nóng.

Tôi luôn khuyên bệnh nhân: tránh dùng NSAIDs thường xuyên vào buổi sáng. Nếu bắt buộc, hãy ăn nhẹ trước và uống đủ nước. Tốt hơn hết là tìm nguyên nhân gốc rễ của cơn đau thay vì “dập” bằng thuốc.

4. Không bù nước và điện giải sau tập thể dục buổi sáng

Tập thể dục là tốt, nhưng mất nước + mất muối mà không bù đủ sẽ khiến thể tích tuần hoàn giảm — thận nhận ít máu hơn, buộc phải “căng mình” để duy trì lọc máu.

– Chỉ uống nước lọc sau khi đổ mồ hôi nhiều không đủ — bạn cần natri, kali, magie để cân bằng điện giải.
– Thiếu điện giải kéo dài có thể dẫn đến tổn thương ống thận cấp, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc có bệnh nền.

Lời khuyên của tôi:
Sau buổi tập, hãy uống 300–500 ml nước kèm một ít trái cây (chuối, cam) hoặc nước oresol pha loãng. Tránh uống nước đá lạnh ngay — điều này có thể gây co thắt mạch thận tạm thời.

5. Bỏ bữa sáng hoặc ăn sáng quá mặn

Khi bạn bỏ bữa sáng, cơ thể rơi vào trạng thái đói kéo dài, kích hoạt hormone cortisol và adrenaline — làm tăng huyết áp và giữ natri. Hệ quả: gánh nặng cho thận tăng lên.

Ngược lại, nếu bạn ăn sáng với mì gói, dưa muối, xúc xích… — lượng natri vượt ngưỡng khuyến cáo (dưới 2.300 mg/ngày) sẽ:
– Làm thận phải “gồng mình” để thải muối.
– Gây tổn thương tế bào thận theo thời gian.
– Tăng nguy cơ protein niệu (protein trong nước tiểu) — dấu hiệu sớm của suy thận.

Bữa sáng thân thiện với thận nên gồm:
– Protein lành mạnh (trứng, đậu hũ, sữa ít béo).
– Ngũ cốc nguyên hạt (yến mạch, bánh mì lứt).
– Rau củ và trái cây tươi (giàu kali tự nhiên, giúp cân bằng natri).

Thận không “kêu đau” khi bị tổn thương — chúng âm thầm suy giảm cho đến khi quá muộn. Những thói quen buổi sáng như nhịn tiểu, không uống nước, dùng thuốc bừa bãi, bỏ bữa hoặc ăn mặn tưởng nhỏ, nhưng tích tụ theo năm tháng có thể dẫn đến suy thận mạn tính, thậm chí phải lọc máu.

Tôi luôn khuyên bệnh nhân: bảo vệ thận không cần thuốc đắt tiền — chỉ cần thay đổi lối sống thông minh từ những việc đơn giản nhất mỗi sáng. Nếu bạn có yếu tố nguy cơ (cao huyết áp, đái tháo đường, tiền sử gia đình), hãy tầm soát chức năng thận định kỳ — ít nhất 1 lần/năm.

Chăm sóc thận hôm nay chính là đầu tư cho sức khỏe toàn thân ngày mai.